Volgens Cameron en Quinn is een organisatiecultuur meetbaar te maken en in getallen uit te drukken aan de hand van het Organizational Culture Assessment Instrument (OCAI). OCAI is een gevalideerd analyse-instrument dat inzicht kan verschaffen in niet alleen de huidige maar ook in de gewenste organisatiecultuur. 'Onderzoeken en veranderen van organisatiecultuur' behandelt het OCAI uitgebreid. Dit analyse-instrument gaat uit van zes basisvragen. Elke vraag bestaat op zijn beurt weer uit vier uitspraken. Het invullen van de vragenlijst is gemakkelijk, er komt alleen eenvoudig rekenwerk aan te pas. Bepaalde cultuurindicatoren blijken veelvuldig bij organisaties voor te komen.
Voor het benoemen van de organisatiecultuur hebben Cameron en Quinn het model van de Concurrerende Waarden ontwikkeld. Dit is een relatief eenvoudig model waarbij dominant aanwezige en minder dominant aanwezige kenmerken van een organisatiecultuur zichtbaar zijn te maken met het doel de organisatieveranderingen - bijvoorbeeld de interne communicatie - voor langere termijn effectief te organiseren. Het bespreekt vier culturele hoofdvormen waarbinnen organisaties zijn te classificeren: familie-, adhocratie-, hiërarchie- en marktcultuur.
Elk van deze cultuurtypologieën is in bepaalde mate sterk of zwak aanwezig in een organisatie. Zo is de familiecultuur met name gericht op goede interne verhoudingen, gekoppeld aan flexibiliteit, zorg voor het personeel en klantgevoeligheid. Kernwoord van de familiecultuur is ondersteuning. Terwijl de adhocratiecultuur is gericht op externe positionering, gekoppeld aan een grote mate van flexibiliteit en individualiteit. Het kernwoord innovatie is hier op zijn plaats. De hiërarchiecultuur is sterk gericht op de zorg voor goede interne verhoudingen, gekoppeld aan de behoefte aan stabiliteit en beheersbaarheid. Kernwoord is nu respect hebben voor regels. Ten slotte de marktcultuur, deze is gericht op externe positionering, gekoppeld aan de behoefte aan stabiliteit en beheersbaarheid. Kernwoord bij deze cultuurtypologie is doelgerichtheid.
Door OCAI af te nemen bij leden van het managementteam, het middenkader, stafleden en andere relevante medewerkers is een betrouwbaar beeld te krijgen van de dominante cultuurtypologieën die gelden binnen een organisatie. Het boek bevat naast de theorie over OCAI gekoppeld aan het model van de Concurrerende Waarden ook een aanzienlijk praktisch deel. Zo is er een duidelijke en heldere uiteenzetting om een verandering in een organisatiecultuur teweeg te brengen.
De auteurs beschrijven het hiertoe te doorlopen proces stap voor stap en het boek bevat tevens de redenen voor de verschillende stappen. Als communicatiemanager heb ik veel opgestoken: het stellen van de diagnose van de organisatiecultuur, rekening houden met de geldende dominante cultuurtypologieën, en de interne communicatie op een effectieve manier verbeteren. Een echte aanrader voor geïnteresseerden!
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
