Vele boeken zijn geschreven over verandermanagement en verandermethoden, maar ervaren leidinggevenden, interim managers en adviseurs hebben er steeds minder behoefte aan. De betogen betreffen veelal een soort 'brainwashing' methode van medewerkers om alle neuzen maar dezelfde kant op te krijgen, weerstand tegen de verandering op te heffen en medewerkers te laten doen wat managers willen. Een heel technische benadering, die bij de uitvoering meestal ontzettend veel energie kost en zelden leidt tot echte verandering van de organisatie.
De manager die voor een technische aanpak kiest begint feitelijk achteraan het proces en vergeet daarbij eerst goed te kijken naar de bestaande organisatiedynamiek. Als gevolg daarvan worden veranderingen vooral gemaakt, en zijn daardoor weinig authentiek. Verankering van de verandering in de organisatie is daardoor zeer moeilijk. Oud gedrag en oude betekenissen keren daardoor weer snel terug in de organisatie en alles is weer bij het oude.
Thijs Homan schrijft dat als we organisaties werkelijk willen veranderen we eerst de dynamiek van de organisatie moeten leren zien en begrijpen. Dat lijkt mij een zeer zinvolle exercitie, want veranderen doen we toch steeds. Voortdurend willen we dingen anders doen en voortdurend levert dat weer nieuwe dynamiek op. Het 'lezen van de organisatiedynamiek' leert ons hoe het organisatielandschap van de organisatie er uit ziet. Dat wil zeggen dat wordt onderzocht of er sprake is van verandermanagement of van het vergroten van het explorerende verandervermogen van de organisatie.
Veranderen, volgens Homan, is een proces van 'un- en relearning', een leerproces waarbij is onderzocht wat er veranderd moet worden, waarbij herkend wordt dat brede weerstand in feite gedoe is noodzakelijk voor nieuwe betekenisgeving en waarin de juiste veranderconfiguratie aanwezig is. Vervolgens gaat Homan in op het invlechten, het verankeren, van de verandering in de organisatie.
Managementliteratuur is dit boek door de schrijfstijl van Homan niet echt, een goed leerboek is het zeker wel. Het is ook zeer behoorlijk wetenschappelijk onderbouwd en daarmee hoort het, wat mij betreft, ook absoluut thuis in de programma's van management opleidingen. Het vak verandermanagement kan meteen vervangen worden door het vak organisatiedynamica. Hoe minder veranderingen 'gemanaged' worden, hoe groter de kans dat er daadwerkelijk wat veranderd. Daar zorgt de dynamiek van de organisatie wel voor. Je moet het alleen wel even zien.
Over Henk Hogeweg
Henk Hogeweg is organisatieanarchist bij DeLimes I Invloed te Zwammerdam, coauteur van het boek 'Inleiding in het chaosdenken' en bestuurslid van de Stichting Vanwoodman Society for Knowledge Productivity. Henk Hogeweg maakt zich sterk voor het toepassen van Rijnlandse organiseerprincipes in organisaties. U kunt reageren op zijn recensie via henk.hogeweg@delimes.nl
