Het fenomeen status

Samenleven en samenwerken kan problematisch zijn. Om dit te stroomlijnen organiseren we ons in sociale en functiegebonden groepen. Binnen deze groepen is vaak sprake van een min of meer vaststaande sociale of functiegebonden rangorde. Hiermee verbonden zijn uitingen van macht en dominantie waaraan we gezag kunnen ontlenen. Met ons gedrag maken we kenbaar wie we een 'hogere' of 'lagere' status toekennen. Sociale status gaat over onze positie in de maatschappij op grond van onder meer afkomst, opleiding en inkomen. Functiegebonden status houdt verband met onze functie en daarmee samenhangende positie in een organisatie. Interactiestatus betreft de communicatieve positie of verhouding tussen individuen onderling en tussen het individu en de buitenwereld. Sociale en functiegebonden status spelen een rol in het bouwen van hiërarchieën. Interactiestatus heeft te maken met positionering van mensen ten opzichte van elkaar en met het definiëren van verhoudingen. Verschil in statusverhouding betekent niet automatisch ongelijkwaardigheid. Status is contextgebonden. Veelvuldig wordt het voorbeeld aangehaald van de sergeant die in het leger een hogere status heeft vanwege zijn functie. In werkverhoudingen is bepaald gedrag gepast, mag hij bijvoorbeeld bevelen geven. Gaat hij echter met de soldaten de discotheek in, is het ongepast om iemand te bevelen een biertje te halen. De soldaat heeft op het exercitieterrein een lagere status op grond van functie, maar kan in de discotheek een hogere status afdwingen door zich zo te gedragen dat anderen hem automatisch als gezaghebbend aanvaarden. Status is daarnaast cultuurgebonden. De auteurs beschrijven verkeersituaties waarbij de chauffeur in een Zuid-Europees land zelf zijn status verhoogt door op een gelijkwaardige kruising gewoon door te rijden en ruimte op te eisen, terwijl in een ander land een afwachtende chauffeur door een andere weggebruiker in status wordt verhoogd door hem voorrang te verlenen. Mannen en vrouwen gaan anders om met status. De auteurs wijden hier een clichématig hoofdstuk aan. Onderweg naar net verhuisde vrienden ziet de vrouw het bosje bloemen langzaamaan verleppen omdat de man de weg maar niet wil vragen. Zij treedt hem echter attent en geduldig tegemoet. Hij ervaart de weg vragen blijkbaar als statusverlaging, maar zijn vriendelijke vrouw verhoogt hem in status door niet tegen hem in te gaan. Verder worden verschillen in status nog in verband gebracht met evolutie, fysiologie en biologie. Tenslotte willen de auteurs laten zien dat doelbewust statusgedrag als interventie- en managementinstrument ingezet kan worden, onder andere bij conflictsituaties. Inderdaad, dit boek geeft de lezer meer inzicht in het fenomeen status. Het containerbegrip status wordt ontrafeld waarmee inzichtelijk gemaakt wordt hoe we met ons gedrag hiërarchische verhoudingen creëren en beïnvloeden. Het boek beslaat 174 pagina's. Echter 30% hiervan bestaat uit ballast en herhalingen. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met: 'Wat wij in dit hoofdstuk hebben laten zien....' en 'In het volgende hoofdstuk gaan wij in op....' Vervolgens begint ieder hoofdstuk opnieuw met een korte terugblik naar het vorige hoofdstuk en een vooruitblik op het komende hoofdstuk. Daarnaast worden definities, van bijvoorbeeld de term interactiestatus, onophoudelijk herhaald in telkens net iets andere bewoordingen. Hierdoor voelt de lezer zich op den duur niet meer serieus genomen. Menselijke gewoonten of beleefdheidsvormen worden soms geforceerd met statusverhoudingen in verband gebracht. Wie de deur openhoudt voor een ander verlaagt de eigen status en verhoogt die van de ander. Wie applaudisseert voor de artiest doet hetzelfde. Daarmee wordt het door de auteurs beschreven fenomeen nogal zwaar aangezet. Het vocabulaire dat zij toevoegen aan onze woordenschat kent geen grenzen. Statusmanagement, statusflexibilisering, statusnuancering, statusimprovisatie, statusbeweging, statusbeleving, statusreactie, statuswisseling, statuskeuze, statusherstel, statusrepertoire, statusmethodiek, statusdynamiek.... De lezer zou dit wel eens kunnen ervaren als statusoverdaad!