De kracht van het boek zit hem in de vele voorbeelden van de innovaties in de zorg die ons te wachten staan. De snelheid waarin de innovaties komen is echter niet juist ingeschat: veel van de geschetste techniek in 2025 bestaat nu al in Amerika. In het eerste deel wordt beschreven dat de overheid door de eeuwen heen een steeds belangrijkere rol is gaan spelen in de (financiering van) gezondheidszorg. In deel 2 wordt beschreven dat de paradigma verandering ertoe leidt dat niet van aanbod gerichte gezondheidszorg wordt gesproken, maar door vraag gestuurde; waarbij klantwaarde het richting gevende stuur element zal worden. Megatrend 1, 2 en 3: Radicaal andere financiële zorgarrangementen: om de zorg betaalbaar te houden zullen er meer eigen bijdragen worden gevraagd. Het voorbeeld van Singapore waar 3,5 procent van het bbp aan zorg besteed wordt tegen 9,2 procent van het bbp bij ons prikkelt de lezer wel. De gezondheidszorg in Singapore wordt namelijk bekostigd vanuit private gelden in plaats van publieke. Dit systeem heet Medical Savings Accounts: burgers sparen hun zorgbudget en beheren dat waardoor ze kostenbewuster worden. Door meer thuistechnologie (domotica) zal er sprake zijn van kostenbesparing in de eerste lijns zorg. Er zullen nieuwe vormen van solidariteit ontstaan: de vergrijsde samenleving (25 procent in 2040 ouder dan 65 jaar) zal leiden tot toename van eerstelijnszorg die uitgevoerd zal worden in decentrale behandelcentra. Ook zullen ouderen elkaar moeten gaan helpen en kinderen weer de verantwoordelijkheid voor hun ouders gaan dragen (het model wat Duitsland hanteert zal ook in Nederland worden ingezet). De focus zal ziektepreventie zijn en door middel van je genpaspoort weet je welke aandoeningen zich rond welke leeftijd ontwikkelen. De voortschrijdende technologisering in de zorgindustrie wordt beschreven: de rol van ICT in de gezondheidszorg wordt enorm: video confereren, thuisbewaking d.m.v. video/telemedicine, inzet van skype bij consultatieartsen (e-care), digitaal opereren en robotisering. Megatrend 5, 6 en 7 gaan over spiritualisering van zorg & ethische debattering in de politiek. De ontwikkelingen in de biotechnologie brengen ons bij discussies over de vraag of embryo's gebruikt mogen worden voor onderzoek (stamcelonderzoek). De onbetaalbaarheid van ouderenzorg brengt ons bij ethische discussies over de rekbaarheid van het leven: mag een leven zelfstandig beëindigd worden en wanneer we stoppen met behandelen: mogen financiele afwegingen deze beslissing beïnvloeden? Megatrend 8 gaat in op democratisering van medische kennis en autonomie van de patiënt. Door internet toepassingen zal er meer zelfdiagnostiek komen en er zullen door patiëntenplatforms meer 'empowered patients'' ontstaan. Ook zal er steeds meer kwaliteitsvergelijking ontstaan (rankinglijsten van artsen/behandelingen/behandelcentra). Dit leidt tot grotere transparantie in het zorgaanbod. Megatrends 9 & 10 beschrijven nieuwe spelers, coalities en leiders in het zorglandschap: de gezondheidscoach is een functie die straks niet meer weg te denken is. Coalities tussen pensioenfondsen, zorgverzekeraars en woningbouwcoöperaties behoren tot de verwachte toekomst. Toekomstscenario's: om tot nieuwe paradigma's te komen en het ondenkbare als mental map te hebben toegepast zijn de bestuurders van zorginstellingen beter voorbereid op de veranderingen die er in de komende tientallen jaren in de zorg te verwachten zijn. Het is jammer dat Bakas zijn scenario's niet goed financieel onderbouwd en slechts een beperkt aantal factoren uit DESTEP (demografische, economische, sociale, technologische, ecologische en politieke factoren) beschrijft . Ook zou een tabel met daarin de economische, technologische en sociale variabelen per scenario de verschillen tussen de scenario's duidelijker hebben gemaakt.. Het turboscenario gaat ervan uit dat er nieuwe financieringsvormen zijn gevonden voor de Nederlandse gezondheidszorg: het Singapore-model met gespecialiseerde ziekenhuizen. Hierdoor zijn de kosten van de zorg tot 60 miljard beperkt. Verder zullen er 3 generatiewoningen zijn, zullen ouderen elkaar helpen, staat ziektepreventie bij iedere burger hoog op de agenda omdat ze ervoor beloond worden (lagere ziektekostenpremie). In het reproscenario is globalisering van de zorg vervangen door nationalisering en etnolisering van de zorg. Economisch gaat het slechter en het vertrouwen in de overheid is minimaal. De kosten van de zorg zijn de pan uitgerezen naar 180 miljard per jaar. De zorg is verschraald, de zorgkosten explosief gestegen, de wachtlijsten zijn overvol en levensverlenging leidt tot onbetaalbaarheid van de zorg. Het hybride scenario tot slot ligt tussen de 2 uitersten turbo & retro in. De zorgkosten zijn gegroeid naar 140 miljard per jaar. Technologie is de belangrijkste motor van vernieuwing en leidt door e-health, domotica en robotisering tot betere betaalbaarheid van de zorg. Het laatste deel is een allegaartje van agendapunten voor de bestuurders in de zorg. Er worden geen nieuwe zaken in genoemd en het ontbreekt aan een onderbouwing waarom de betreffende bestuurder welk punt op zijn agenda zou moeten hebben. Alhoewel er veel onderzoek (&onderzoeksbudget) is geweest is de cijfermatige onderbouwing van de trends zwak, wellicht ook ingegeven door het feit dat Bakas geen econoom is maar een creatieve mind met associatieve toekomstvisies.
Over Wendela Sanders
Wendela Sanders (1965), bedrijfseconoom, is sinds 2006 zelfstandig gevestigd te Deventer. Zij is eigenaar van Prognose b.v. Onderzoek en projectmanagement in de zorg. Zij houdt zich bezig met zorgvraaganalyses, trendanalyses en innovatie projectmanagement. Verder is zij kenniskringlid van het Lectoraat Saxion Ondernemen in de zorg, bestuurslid van Don Bosco Deventer en publiceert zij regelmatig. Zij is coauteur van het Groot Innovatie Modellenboek een uitgave van Van Duuren Management (2013).
