Misleid door toeval

Hoe groot is de rol van het geluk in ons leven? Zijn mensen die hard werken succesvoller dan mensen die totaal niet gemotiveerd zijn? Volgens Nassim Nicholas Taleb, auteur van 'Misleid door toeval' is dit nog maar de vraag. Hij haalt voorbeelden uit allerlei vakgebieden om te bewijzen dat de rol van het toeval in ons leven onevenredig groot is. Als optiehandelaar heeft hij van heel dichtbij meegemaakt hoe het een aantal snelle beursjongens jarenlang voor de wind ging, maar ook hoe sommigen van hen vervolgens in slechts een kwartaal alle miljoenen kwijt waren die ze tot dan toe verdiend hadden. Taleb gelooft dan ook niet in de juistheid van koersvoorspellingen, vrij opmerkelijk voor iemand die een lange tijd zijn brood heeft verdiend met het verhandelen van opties. Zijn stelling is dat mensen eerder risico's nemen uit onderschatting van de risico's dan uit moed. Voor de een pakt dat gunstig uit: hij wordt rijk en succesvol, een ander raakt alles kwijt. Wie van de twee de pineut is, is nooit met zekerheid te voorspellen. Wat wel met zekerheid te zeggen is (alleen niet waarom) is dat Taleb in vrijwel elk hoofdstuk moeilijke woorden gebruikt en soms zonder enige uitleg. Je moet er maar net van houden om 'simulatieheuristiek', 'ergodiciteit', 'valide inferentie' en dergelijke te ontcijferen. Als je bereid bent om goed geconcentreerd te lezen, word aan de andere kant je wel beloond met interessante voorbeelden. Taleb heeft bijvoorbeeld zowel voor de klimaat- als de kredietcrisis argumenten waarom het niet gelukt is om die te voorspellen. Over de opwarming van de aarde: 'Aanvankelijk ontging die veel wetenschappers omdat ze de pieken in het temperatuurverloop uit hun steekproef verwijderden in de gedachte dat die zich waarschijnlijk niet nog een keer zouden voordoen. Het kan geen kwaad om de extremen buiten beschouwing te laten wanneer je temperatuurgemiddelden berekent in verband met vakantieplannen.' Maar het ligt dus anders wanneer je het weer bestudeert. Zeldzame pieken bleken juist onevenredig veel bij te dragen aan het smeltproces op de Noordpool. 'Net als in de financiële wereld mag een gebeurtenis die grote consequenties heeft, hoe zeldzaam ook, niet zomaar genegeerd worden', stelt de auteur. Volgens hem leert de geschiedenis ons dat nooit eerder gebeurde dingen wel degelijk kunnen gebeuren. En op microniveau geldt dat kleine voordelen in het leven soms een hoogst onevenredig rendement opleveren.