Werken met de Roos van Leary

De Roos van Leary is een communicatiemodel waarin de wisselwerking binnen inter-persoonlijke communicatie verduidelijkt wordt. Het model onderscheidt twee hoofddimensies in de manier waarop mensen met elkaar communiceren of samenwerken: de mate waarin leden invloed op elkaar uitoefenen, en de mate waarin de betrokkenen persoonlijk of afstandelijk met elkaar omgaan. Door deze twee dimensies met elkaar in verband te brengen, ontstaan acht rollen, te weten: leidend, competitief, agressief, opstandig, teruggetrokken, afhankelijk, meewerkend, en ten slotte helpend gedrag. Door bewust voor een bepaalde rol te kiezen, kun je de medewerkers of collega's in een andere, meer functionelere rol manoeuvreren. Dit is de kracht van de Roos van Leary. Zowel 'Werken met de Roos van Leary' als 'Actie is Reactie' beschrijven dit proces en gaan vooral in op de vraag: hoe kun je andermans gedrag sturen door je eigen gedrag te veranderen? Hoe ga je bijvoorbeeld om met iemand die zichzelf snel terugtrekt uit discussies en niet meer mee lijkt te willen doen? Beide uitgaven behandelen de theorie van de Roos van Leary op ongeveer dezelfde wijze, waarbij 'Werken met de Roos van Leary' zich wel erg veel baseert op de theorie zoals wordt uitgelegd in het 'Handboek Groepsdynamica', het Nederlandse standaardwerk over groepsdynamica van Jan Remmerswaal. Kwalijker is het dat dit boek niet meer diepgang biedt dan dat 'Handboek Groepsdynamica', en dat is toch iets dat je mag verwachten bij een boek dat geheel gewijd is aan “De Roos”. De meerwaarde van het boek 'Werken met de Roos van Leary' zit vooral in de meegeleverde cd-rom. Aan de hand van een rollenspel wordt geprobeerd de theorie van de Roos van Leary te verduidelijken. In deze opzet is Vane ruimschoots geslaagd. De zeven eenvoudige spelsituaties op de cd-rom maken haarfijn duidelijk waar het om draait bij inter-persoonlijke communicatie. Het werkboek bevat begeleidende vragen over de rollenspellen (waarvan de antwoorden achterin het boek staan). Dit boek is hiermee dan ook meer een werkboek dan een theorieboek. Hoewel de gespeelde situaties zich toespitsen op problematiek in de hulpverlening, is de meerwaarde voor bedrijfssituaties meteen duidelijk. De waaier 'Actie is reactie' volgt een vergelijkbare opbouw, maar is nog bondiger: de twee dimensies van de Roos worden kort uitgelegd, waarna de acht rollen worden geïntroduceerd. Per rol worden voorbeelden genoemd van typische uitspraken die bij die rol horen. Voorbeelden van uitspraken bij 'volgend gedrag' zijn: 'hoe zie je dat voor je?' of 'als jij denkt dat het goed is, ga ik akkoord'. Deze voorbeelden geven de waaier een duidelijke meerwaarde. Ten slotte wordt kort uitgelegd hoe je andermans gedrag kunt sturen met de Roos van Leary. Cremers en Van Dijk benoemen hiervoor drie acties die je kunt ondernemen als je 'vastzit in je interactie met een ander': probeer aan te sluiten, steek over naar 'de andere kant' (van de Roos), en zet het exacte gedrag in dat hoort bij dat kwadrant of gebied. Verwacht bij beide uitgaven geen diepgravende theorie. Het accent bij 'Werken met de Roos van Leary' van Sjaak Vane ligt op het praktisch leren toepassen van de Roos tijdens bijvoorbeeld een vergadering. De meerwaarde zit in de rollenspellen op de cd-rom. De waaier 'Actie is reactie' van Cremers en Van Dijk is helder en beknopt opgezet. Het kan dienen als een checklist voor als je het even niet meer weet. Zijn deze twee uitgaven te veel van het goede? Om in termen van de Roos van Leary te spreken: ze zijn complementair en vullen elkaar dus prima aan. Het boek 'Werken met de Roos van Leary' is geschikt om 'het' te leren, de waaier 'Actie is Reactie' is handig voor directe toepassingen. Bijvoorbeeld als je tijdens de vergadering even niet meer weet met welke rol je het gedrag van de voorzitter moet pareren. Even spieken, en je kunt jezelf de juiste rol aanmeten.