Marc Chavannes weet ruim 250 pagina's de aandacht vast te houden. Ook al beschrijft hij in 'Niemand regeert - De privatisering van de Nederlandse politiek' de meest ingewikkelde problemen en 'hoofdpijndossiers' waar ons land mee worstelt. Van verontwaardiging over topinkomens, uit de hand gelopen projecten als de Betuwelijn, de invoering van OV-chipkaart tot de energievoorziening en verkoop van energiebedrijven of de bedreigende wetgeving rond de privacy van de burger, het komt allemaal aan de orde. Als journalist weet Marc Chavannes de knel- en discussiepunten helder te beschrijven. Op bijna elke pagina komt hij daarbij met een origineel nieuw woord. Zo leest u over het 'blackberry-kabinet' naar aanleiding van een twitterende minister Verhagen, 'terwijl niemand luistert'. Als het overgereguleerde kwaliteitsbeleid in onderwijs of gezondheidszorg aan de orde komt, vindt u het woord 'kwaliteitsmaoïsme'. Dagbladuitgeverijen omschrijft hij als dode bomenbedrijven. Maar heel treffend (en droevig) vond ik de term 'brabbelrekenkunde' als het gaat over het rekenonderwijs in ons land. Als hoogleraar wordt Chavannes niet moe om zijn persoonlijke visie te geven. Dat doet hij niet alleen op een originele manier, maar hij weet ook noodzakelijke nuanceringen aan te geven. Hij pleit voor een verstandig populisme à la Barack Obama, maar verwerpt het appèl op kiezers dat op één thema opgebouwd is, zoals Wilders en Verdonk dat hanteren. Chavannes vertrouwt op actieve burgers met een groot zelfbewustzijn en de mogelijkheden van de nieuwe media op internet. Hij pleit voor een doe-het-zelf-democratie en de burger als toezichthouder. We moeten met z'n allen niet langer wachten op de raden van toezicht van ziekenhuizen of toezichthouders voor het bankwezen, de NS of de grote onderwijsinstituten. Als patiënten, toekomstige patiënten of gewone burgers moeten we reële knelpunten in de gezondheidszorg of de verpleging aan de orde stellen. Om eindelijk de treinenloop optimaal te krijgen kan Rover (vereniging van reizigers in het openbaar vervoer) zich als webmaster opwerpen. Anders moet een 'gewone' burger dat maar doen. Of het reëel is? Of is het een moderne variant op het geloof in de maakbare samenleving - niet langer door een overheid, maar door een burger? De auteur moet ons nog wel laten weten hoe hij knopen wil oplossen tussen de huidige gang van zaken waarin 'niemand regeert' en de nieuwe situatie waarin 'iedereen regeert'. Eén knoop hield mij bij het lezen steeds bezig: hoe formuleren we met succes oplossingen en krijgen we overeenstemming over een voorstel, dat misschien niet voor een ieder de beste oplossing is, maar waar al deze direct betrokkenen zich wel in kunnen vinden? De burger moet dan niet langer meedoen met politiek en bestuur als 'verantwoordingstheater', maar gaan koersen op consensusbuilding. En er zijn wel meer knopen waar Chavannes niet aan toe komt. Maar hij biedt meer perspectief dan wat het huidige 'bemoeikabinet' en het vigerende patroon ons nu te bieden heeft: eerst zeggen burgers wat, dan schrijven media er over, vervolgens stellen politici vragen en verschuilen bewindslieden zich achter bevoegdheden, die zij inmiddels aan 'de markt' hebben afgestaan. De auteur wijst ons erop dat waar nieuwe vormen van directere democratie zijn uitgebleven, we andere vormen moeten benutten. Het moet daarbij niet langer gaan om 'klagen', maar het aandragen van oplossingen. Chavannes wijst op de eerste reële voorbeelden van weblogs en websites waar actieve burgers of klanten van overheidsinstellingen elkaar hebben gevonden en hun vertegenwoordigers wijzen op oplossingen, die wél hout snijden. Dat gebeurt al in de VS en waarom niet in Nederland?
Over Martin van 't Klooster
Martin van 't Klooster is zelfstandig communicatieadviseur bij Communicatie met beleid.
