Werkvormen voor managers is geen traditioneel boek, in de zin dat je het van voor naar achter, dus van kaft tot kaft moet lezen, waarschuwt Peter de Roode aan het begin van ons gesprek. Het is een boek dat je op je bureau kunt laten liggen, een gids met 44 generieke werkvormen (of activiteiten) die managers - in welke organisatie ook - met hun medewerkers kunnen ondernemen. ‘Denk aan sessies van twee of drie uur op de werkvloer’, verduidelijkt De Roode. ‘De werkvormen zijn bedoeld om een specifiek probleem aan te pakken. Het idee is dat je werknemers niet meer twee dagen hoeft weg te sturen naar een of ander duur trainingsbureau, zonder dat je invloed hebt op het resultaat. Het is efficiënt, het is goedkoop en het is praktisch. Mijn propositie: je kunt op kosten besparen en de kwaliteit verhogen.’
Met zijn boek borduurt De Roode voort op het idee dat de manager een coach is. ‘De manager hoeft niet alles te weten. Hij is een facilitator, iemand die niet noodzakelijk de antwoorden hoeft te weten, maar wel de juiste vragen stelt.’ De tijd dat een manager alleen een spreadsheet voor zijn neus had, is voorbij, zegt De Roode. ‘We roepen al jaren dat managers coaches moeten worden, maar we hebben ze nooit handvatten gegeven. Hij is ook niet opgeleid voor die rol, dus wil ik hem met deze werkvormen helpen. Welke vragen zou de manager kunnen stellen? Welke materialen moet hij gebruiken? Welke invalshoek? ‘Je kunt dit boek het best zien als een gids.’
De Roode kwam op het idee voor zijn werkvormen tijdens de masterclasses die hij geeft aan hogescholen. Tijdens die bijeenkomsten kreeg hij van MBA’ers vaak te horen dat zij de inhoud wel begrepen, maar niet wisten hoe zij die in de praktijk moesten brengen. Als juryvoorzitter van de verkiezing van het Managementboek van het Jaar 2009 is hij bovendien geïnspireerd geraakt door het boek Veranderdiagnose van Rob van Es die de prijs ook kreeg toegekend. ‘Rob van Es gaat in zijn boek in op het verschil tussen de bovenstroom en de onderstroom, de structuur van de organisatie zelf en de emoties en associaties die daarbij horen. Dat onderscheid heb ik in mijn boek gebruikt als onderlegger voor de werkvormen van de onderstroom.’
Eigenlijk kunnen de werkvormen dienen als een alternatieve vorm van werkoverleg, zegt De Roode. Hij heeft zijn ideeën bij verschillende organisaties voorgelegd en daar werd enthousiast gereageerd. Uit die eerste ervaringen heeft hij wel kunnen opmaken dat de managers enige begeleiding nodig hebben. ‘We kunnen ze niet zomaar in het diepe gooien. Voordat een manager begint, moet hij goed weten wat hij wil doen en hoe je dat tot stand moet brengen. Hij moet als het ware leren hoe je als trainer te werk gaat. Tijdens de werkvormen kan de manager hulp inroepen van een trainer of collega om hem naderhand van feedback te voorzien. En na de werkvormen kan hij verder gecoacht worden als duidelijk is wat hij heeft bereikt. Sommige managers kunnen dit zelf, maar veel ook niet.’
De Roode heeft hoge verwachtingen van zijn ‘Werkvormen voor managers’. ‘Het rendement van opleidingen is zeer laag, naar schatting ongeveer tien procent. Dat betekent dat er miljarden euro’s worden weggegooid. De afstand tussen theorie en praktijk is bovendien veel te groot. Doordat de werkvormen gewoon op de werkvloer worden toegepast, kun je het geleerde meteen toepassen. Het aantal nutteloze sessies kan worden teruggebracht tot nul.’
Van collega’s kreeg De Roode het verwijt dat hij in zijn eigen voet zou schieten met dit boek, maar daar is hij niet bang voor. ‘Het is waar dat managers hiermee leren meer zelf te doen. Maar ze zullen ook met veel gerichtere vragen komen. En dat maakt het alleen maar interessanter.’
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.