Financieel toezicht en aansprakelijkheid in internationaal verband

De auteurs hebben het rapport, dat zij in opdracht van het Ministerie van Financiën opstelden, in boekvorm uitgegeven. De opdracht hield een onderzoek in naar de vraag, of verschillen in nationale aansprakelijkheidsregimes mogelijk tot extra risico's van aansprakelijkheid leiden voor de Nederlandse financiële toezichthouders, De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Onder die extra risico's wordt verstaan: risico's die voortvloeien uit de internationale werking van de financiële markten en vooral risico's als gevolg van claims tegen de toezichthouders vanuit het buitenland. Een onderwerp dat besproken wordt is, kunnen de Nederlandse toezichthouders voor hun gedragingen als overheidsorgaan op grond van hun aansprakelijkheid gedagvaard worden voor buitenlandse rechtscolleges? Op grond van het internationaal privaatrecht - zo wordt gesteld - kunnen ze alleen in Nederland gedagvaard worden. Maar wat betekent dat voor hun aansprakelijkheid? Een rechtsvraag die zich aandient is: 'Kan een toezichthouder toerekenbaar onrechtmatig handelen?' Op systematische wijze wordt in het boek aandacht besteed aan de taken en de verantwoordelijkheden van de DNB en de AFM in Nederland. Daarnaast worden in het onderdeel "Juridisch kader Nederland" vanuit verschillende invalshoeken de aansprakelijkheidsrisico's behandeld. Twee belangrijke ijkmomenten worden aangehaald. In de eerste plaats het rapport Van Dam. In dat rapport komt naar voren dat indien een toezichthouder toerekenbaar onrechtmatig heeft gehandeld, dat nog niet betekent dat hij ook voor de schade aansprakelijk is. Het tweede ijkmoment is de ontwikkeling na het rapport Van Dam: het Vie d'Or-arrest. In dit arrest neemt de Hoge Raad afstand van de algemeen in de literatuur aanvaarde norm van de "redelijk handelende en redelijk bekwame toezichthouder". Hier gaat het erom of het uitgeoefende toezicht voldoet aan de eisen die aan een behoorlijk en zorgvuldig toezicht moeten worden gesteld. Beslissend is dus het inzicht of een toezichthouder behoorlijk en zorgvuldig gehandeld heeft. De Hoge Raad neemt in dit arrest afstand van een marginale toetsing van het gedrag van de toezichthouder maar respecteert tegelijkertijd de beleids- en beoordelingsvrijheid van diezelfde toezichthouder. Interessant is het onderdeel van het onderzoek waar het gaat over de wijze waarop de aansprakelijkheid van financiële toezichthouders in andere 'onderzochte' landen (zoals Frankrijk, Luxemburg, België, de Verenigde Staten van Amerika, etc.) geregeld is. Een conclusie die getrokken wordt is dat in alle onderzochte landen - hetzij op grond van de nationale wetgeving, hetzij op grond van jurisprudentie - beperkingen gelden om de aansprakelijkheidsrisico's van de financiële toezichthouders, zoals de DNB en AFM in Nederland, te verminderen en soms zelfs helemaal weg te nemen. Argumenten die daarvoor worden aangehaald zijn onder meer de speciale taken die de toezichthouders in het algemeen uitvoeren. Zij hebben namelijk mede als doel het financiële stelsel in een land stabiel en integer te houden om daarmee de nationale economie te beschermen. Een nationaal belang dus. De auteurs zijn er met hun onderzoek in geslaagd een bijzonder waardevolle bijdrage te leveren aan de vergroting van kennis over en inzicht in het functioneren van financiële toezichthouders in nationaal en internationaal verband. Het zou hen sieren als zij in staat zouden zijn een dergelijke bijdrage voor een breder publiek toegankelijk te maken en niet alleen te volstaan met het uitgeven van dit rapport in boekvorm. Dat is net iets te gemakkelijk en doet geen recht aan hun inspanningen.