Snippe beschouwt de bedrijfscultuur van bedrijven - vooral kennisgedreven bedrijven - als complexe sociale systemen. Volgens de auteur bestaan bedrijven uit FASS’en. Een beetje vergelijkbaar met de bedrijfscultuur en bedrijfssubculturen. Voluit betekent FASS: Functioneel Autopoietisch Sociaal Systeem. ‘Functioneel’ bepaalt de reden van bestaan en loopt binnen een bedrijf veelal parallel aan functionele afdelingen met een eigen functiedefinitie zoals de afdeling Financiële operaties, Marketing, ICT, Personeel & Organisatie, Technische afdeling, etc.). ‘Autopoietisch’ wil zeggen dat het sociale systeem door zelfreferentie zijn eigen bestaan bevestigt. Of anders gezegd een functionele afdeling heeft niet alleen een functiedefinitie, maar heeft ook een eigen ambitie, waarden en normen. En de duiding voor ‘Sociaal systeem’ betekent niets anders dan interacties tussen de afdelingen en werknemers binnen afdelingen. De interacties binnen een afdeling brengen de functie, ambitie, waarden en normen tot stand. In de FASS-theorie geeft het organogram van een bedrijf dus niet alleen de namen van de afdelingen van een bedrijf weer, maar per afdeling ook de subsociale systemen oftewel de sub-FASS’en. DE FASS-code wordt aangeduid met de functiedefinitie, ambitie, waarden en normen en is een krachtig instrument om de interacties binnen een FASS te kunnen begrijpen en het acteren van een FASS te kunnen beïnvloeden. In zijn FASS-theorie noemt Snippe een bedrijf het Corporate FASS wat de overkoepelende entiteit is die alle unieke sub-FASS’en per afdeling met elkaar verbindt. De Corporate FASS werkt dus eigenlijk als de ‘poolster’ waarop iedere sub-FASS (van een afdeling) zijn koers bepaalt. In de FASS-theorie is het niet meer de hiërarchie die bepalend is, maar veel meer het heersende sociale systeem. Zo kunnen er sociaal systeembedreigende en sociaal systeembevorderende interacties ontstaan. Niet alleen tussen de CEO, het (midden)management en de afdelingen maar ook tussen werknemers van afdelingen onderling. In de FASS-theorie levert de CEO feitelijk aan hiërarchische macht in en zal hij moeten kiezen voor een andersoortig leiderschap, meer faciliterend. Op de wereldmarkt is de situatie nog altijd even onstabiel en onderhevig aan grillige en onvoorspelbare ontwikkelingen. Om hier een antwoord op te geven heeft Snippe in het tweede deel van zijn boek een interessant stappenplan ontwikkeld. Dat plan bestaat uit 12 stappen en maakt gebruik van zijn FASS-theorie om een nieuwe bedrijfsstructuur te ontwerpen die veel flexibeler is dan de structuur die traditionele bedrijven hanteren. Het begint allemaal op corporate niveau. In een bedrijf is met name de CEO de aangewezen persoon om de ontwikkelurgentie te communiceren wanneer er echt iets moet veranderen aan de bedrijfsvoering. Anders stevent het bedrijf af op bijvoorbeeld een faillissement of verlies van marktaandeel. De CEO zal de ontwikkelurgentie in al zijn interacties moeten uitdragen. Het is met andere woorden van belang dat de geformuleerde ontwikkelurgentie op zo veel mogelijk plaatsen deel gaat uitmaken van de interactie met het topmanagement, het middenmanagement, afdelingen en hun werknemers. Daarvoor is het essentieel om de FASS-codes van het Corporate FASS en de sociale systemen van een bedrijf goed te leren doorgronden. Om meer ontwikkeldynamiek in het bedrijf te krijgen, zullen de FASS-code van het Corporate FASS van een statische in een dynamische functiedefinitie geformuleerd moeten worden. Ieder onderliggend sociaal systeem zal op haar beurt vervolgens de functiedefinitie moeten herzien en deze waar nodig opnieuw formuleren als dynamische functiedefinitie. Het implementeren van een ontwikkelingsproces is een doorgaand iteratief proces. In zijn boek ‘Doorbreek uw bedrijfscultuur’ met als subtitel ‘Hoe managers organisatieontwikkeling tegenhouden’ biedt Rudy Snippe de lezer nieuwe wetenschappelijke inzichten met zeker praktische toepasbaarheid voor de strategische ontwikkeling en innovatie in kennisgedreven bedrijven in de huidige tijd. Een aanrader voor menig CEO en organisatieadviseur.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
