Kijk bijvoorbeeld eens hoe onze energietransitie, weliswaar langzaam, op gang gekomen is door ideeën van klimaatactivisten in de jaren’60 die met computers modellen voor de toekomst lieten berekenen en opnemen in wat we nu als het Rapport van de Club van Rome (1972) kennen. Jan Tielbeke laat in We waren gewaarschuwd zien dat ondanks deze waarschuwing (en velen die erop volgden), radicaal veranderen niet een direct gevolg bleek.
Peiresc
Gal Beckerman komt in De stilte voor de storm met andere voorbeelden. Bijvoorbeeld het onderzoek dat de natuurfilosoof de Peiresc in het 1635 uitvoerde met een groep mede-onderzoekers die over de mediterrane wereld verspreid waren. De Peiresc wilde bewijzen dat de aarde om de zon draaide en had een aankomende zonsverduistering uitgekozen om dit te bewijzen. Alleen de gedachte al kon in het Katholieke Frankrijk de dood op de brandstapel betekenen. Zijn vakgenoot Galileo Galilei (1564 - 1642) zat een levenslang huisarrest uit in Florence. De Peiresc had zijn medeplichtigen via brieven geïnstrueerd over de onderzoeksmethode. Hij stuurde ze pakketjes met telescopen en de verwachte resultaten. Dit voorbeeld laat de rudimentaire kanten van een succesvol radicaal idee zien: geduld, communicatie, ondergronds, verbinding en focus. De rest is geschiedenis, zo weten we inmiddels.
Patroon
De tien uitgewerkte voorbeelden laten een vergelijkbaar patroon zien: een idee dat getoetst en verder gebracht moet worden, mensen die dit bedenken en doen, het verzorgen van een vorm van communicatie en identiteit door de groep (cultuur) en de bijbehorende groepsdynamiek. Tot slot, het effect van het radicale idee. In zijn boek gaat Beckerman bijvoorbeeld in op de manier waarop de Alt Right sympathisanten zich in 2017 in Charlottesville tegen de politie keerden. Er was alles aan gedaan om het succesvol te maken. De Alt Right-groepen hadden geen kranten, maar gebruikten het moderne communicatieplatform Discord. Ze verenigden zich achter rechts gedachtengoed, nazistische symboliek en de wens samen op te trekken. Ze voelden zich gesterkt doordat ze acteerden in het gedachtengoed van Donald Trump. Ze hoopten een start van een opstand te bereiken. Het was bijna succesvol, tot één van hen op tegen-demonstraten inreed. En daarna hield het op. Niet elk radicaal idee heeft een succesvol bestaan.
Het afgelopen decennium hebben we tientallen voorbeelden langs zien komen van dit fenomeen. Neem onder andere #metoo, #BlackLiveMatters, Occupy Movement. Ze creëren momentum, identiteit en starten eerst ondergronds en daarna ontvlammen ze.
Bedrijfsleven
De hierboven genoemde voorbeelden staan misschien ver af van het bedrijfsleven. Niets is minder waar. Om de verschillende transities waar we voor staan succesvol uit te voeren zijn nog veel radicale ideeën nodig. Zoals die van het niveau van De Peiresc. We kunnen veel leren van mensen verbinden zoals dat door de #BlackLivesMovement gebeurt. In het laatste hoofdstuk staat Beckerman stil bij de rol die sociale media (en misschien over een paar jaar plekken in de Metaverse of Clubhouse) kan hebben. Het is de digitale variant van het café waar gelijkgestemden elkaar kunnen treffen. Ook geeft hij voorbeelden van andere plaatsen, of tafels, waar ideeën uitgeruild en versterkt kunnen worden. Deze digitale en/of fysieke plekken kan elke organisatie voor haar medewerkers en netwerk organiseren. Een tafel als klein fysiek platform om een radicaal idee te bespreken. Wie weet hoe ver het je kan brengen.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
