Er is hier maar één de baas- ‘Leest als een rechtbankthriller’ 

Kunst stelt uiteindelijk de vraag wie die baas op dit moment eigenlijk is. Is het Sanderink? Of is het zijn vriendin Rian van Rijbroek, die uit zijn naam en via zijn emailaccount de zaakjes bestiert? En ook: wie is er na de dood van de 73-jarige Sanderink de baas?

Maar voor het zover is leren we eerst Sanderink kennen, self-made miljonair afkomstig uit een eenvoudig boerengezin. Na een dienstverband bij Eckhart Wintzen’s BSO, waar hij zich niet gewaardeerd voelt, begint bij met een BSO-collega een eigen bedrijf. Dat is best succesvol, echter, de relatie met zijn medeoprichter loopt spaak en Sanderink stapt eruit.

Centric

Met het geld van de verkoop van zijn aandeel koopt hij allerlei bedrijven, saneert ze rigoureus en bouwt zo aan zijn ICT-koninkrijk: Centric, dat veel overheid (gemeenten, SVB, DNB) als klant heeft. Hij is een briljante informaticus, een harde werker én een keiharde, succesvolle zakenman die vanaf het begin de randjes van wat legaal is opzoekt. Zo zijn een aantal aankooptransacties aanleiding tot een strafrechtelijk onderzoek. Sanderink wordt hiervoor uiteindelijk, na diverse rechtszaken, vrijgesproken wegens verjaring.

Strukton

In 2005 koopt hij nog een bedrijf. Geen automatiseringsbedrijf dit keer, maar ingenieursbureau Oranjewoud. In 2010 volgt bouwbedrijf Strukton. De bedrijven vallen binnen het beursgenoteerde Multihouse, later hernoemd naar Oranjewoud, waarvan Sanderink veel, maar niet alle aandelen heeft. Deze bouw-tak draait echter niet zo voorspoedig als de ICT-tak, en Sanderink gebruikt de winsten van Centric om Strukton overeind te houden, tot woede van de Centric-top. Daarnaast kan hij het niet hebben dat de beursnotering verplichtingen met zich meebrengt die zijn macht inperken.

Minderwaardig

Macht is belangrijk voor hem. Van jongs af aan werd Sanderink niet serieus genomen door zijn vader, en in bescherming genomen door zijn moeder en zussen. Op school werd hij gepest met zijn Twents accent. Hij voelde zich niet gewaardeerd door zijn eerste baas: Wintzen. In een interview zegt Sanderink zelf dat zijn harde werken nodig is om zijn onzekerheden te verdringen. Hij wil zich iedere keer weer bewijzen. Hoe succesvol hij ook is, de angsten en gevoelens van minderwaardigheid zitten diep.

Daarnaast (of daardoor?) is Sanderink al vanaf het begin bijzonder eigenzinnig. Hij sluit allerlei deals zonder zijn topmannen hierover te informeren: er is er maar één de baas, dat is duidelijk.

Romantiek

Sanderinks liefdesleven is vermengd met zijn zaken. Hij is verliefd op de bedrijfsjuriste van Centric, maar dat wordt geen relatie. Dan ontmoet hij docent rechten Brigitte van Egten, zij wordt zijn vriendin en een paar keer wordt er over trouwen gesproken. Brigitte krijgt ook een rol in een paar van zijn bedrijven.

In oktober 2018 ontmoet hij Rian van Rijbroek. Het lijkt erop dat zij al heel snel vanuit de emailaccount van Sanderink uit zijn naam opdrachten verstuurt, die mensen tegen elkaar opzetten en allerlei complotten insinueren. Ze lijkt goed gebruik te maken van zijn minderwaardigheidsgevoel. In november 2018 richt Sanderink een stichting op, waar hij, Van Rijbroek en topman Schoots het bestuur vormen. Deze stichting zal na de dood van Sanderink eigenaar worden van zijn bedrijven.

De relatie met Van Egten verslechtert snel, hij beschuldigt hij haar van allerlei zaken, van het stelen van Strukton-software en geld tot ontrouw. Van Egten krijgt geen contact meer met Sanderink en neemt een advocaat in de arm om de beschuldigingen aan haar adres gerectificeerd te krijgen. Het is de start van veel rechtszaken tussen de twee.

Rechtszaken

Dat is ook het moment dat journaliste Kunst zich aan Sanderink gaat wijden: ze schrijft over alle rechtszaken die Sanderink voert, vrijwel steeds verliest, maar ook steeds voortzet. Met name die tegen Van Egten zijn onzakelijk, zij mág niet winnen, en hij gebruikt zijn diepe zakken om haar financieel uit te putten. Ik vond deze stukken verbijsterend en onbegrijpelijk, waarom zou je zoiets doen?

Ook de relatie met zijn vertrouwelingen, Spenkelink van Centric en Schoots van Strukton, is bijzonder: zij lijken in alles, hoe destructief ook, met hem mee te gaan. Anders is de relatie met de diverse topmannen, die allemaal vertrekken of worden weggestuurd, de één na de ander. Ook dit levert een rechtszaak op, die Sanderink verliest: hij moet een voormalig topman zijn oude functie teruggeven. Maar zo werkt het niet bij Centric. Er is daar maar één de baas, en dat is niet de rechter. De voormalig topman geeft het na veel tegenwerking uiteindelijk op. Dit gedrag van Sanderink kan zijn zaken toch niet ten goede komen?

Dat kán toch niet?

Sanderink, Van Rijbroek, maar ook de topmannen Spenkelink van Centric en Schoots van Strukton hebben niet meegewerkt aan het boek. Kunst heeft de biografie gebaseerd op e-mails, documenten, geluidsopnames van diverse bronnen en veel interviews met diverse betrokkenen. Bijna al die mensen wilden anoniem blijven, uit angst voor juridische procedures van Sanderink. Heel veel informatie in het boek is daarom ontleend aan juridische stukken en openbaar gemaakte e-mails. Kunst is erin geslaagd om deze op het oog droge feiten bijzonder smakelijk op te dienen, ik moest vaak grinniken, en mijn hoofd schudden: dat kán toch niet!

Bijzonder vond ik de eerste paar hoofdstukken, over de jeugd van Sanderink en hoe hij zich voelt. Dit inkijkje is nodig om de persoonlijkheid van Sanderink een beetje te kunnen begrijpen.

De achtergrond van ‘cybercharlatan’ Van Rijbroek is waarschijnlijk bij iedereen bekend, Kunst geeft echter zoveel (bewezen) details dat je niet kunt geloven dat Van Rijbroek overal mee wegkomt. De trucjes en net niet of toch wel legale acties van Sanderink zijn humoristisch beschreven. Dit hele verhaal was beslist over-de-top geweest voor een rechtbankthriller, maar blijkbaar is zoiets tóch mogelijk.

Kunst geeft aan dat het verhaal onaf is, ze heeft informatie verwerkt tot 14 april. Wordt beslist vervolgd, zo eindigt ze haar boek. En inderdaad, sindsdien is er alweer veel gebeurd. Op 8 juni zijn er wéér topmannen van Centric opgestapt …