Natuurlijk Agile - ‘Pleidooi voor meer menselijke maat’

In 2001 heeft een groep softwareprogrammeurs Het Agile Manifest opgesteld. Zelf kwam ik in 2012 in aanraking met agile werken toen ik als projectmanager SAP Banking bij een grote bank op Agile wijze mocht implementeren. Onzeker was nog of standaardsoftware en Scrum wel samengingen maar dat bleek prima te kunnen. Vooral op de werkvloer, met vijf scrumteams en ruim 50 medewerkers uit diverse landen, zag ik dat het werkte. Het management bleef echter sturen op de oude manier, en als projectmanager stond ik tussen de werkvloer en de bestuurders in. Daar zat de grootste uitdaging. Paul Takken was toen net weg, maar het is een leuk feitje dat we beiden een aantal jaar projectmanager waren bij dezelfde bank.

Rijksoverheid

Nu, tien jaar later, werk ik als projectleider bij een uitvoeringsorganisatie. Ook de rijksoverheid lijkt het Agile werken omarmd te hebben middels een groots aangekondigde Agile transitie. Ik zie gelikte presentaties voorbij komen, maar maak me enige zorgen of Agile werken op deze manier de beloftes gaat waarmaken. Misschien kan Natuurlijk Agile helpen de juiste woorden en onderbouwing te vinden. Ook is het leuk om mijn kennis op te frissen.

Methodisch vs Natuurlijk

Paul Takken legt de lezer uit dat er een rationele kant van Agile is, die hij methodisch Agile noemt. Deze richt zich op korte termijn, winst en efficiëntie en brengt in de praktijk negatieve gevolgen mee voor werkdruk en bedrijfscultuur. Maar je kunt Agile op een essentiëlere manier gebruiken. Het wordt dan een way of life, die de organisatie gaat helpen om zich duurzaam te ontwikkelen, waarde toe te voegen en mensen gelukkiger te maken. Dit boek is een gids naar een meer natuurlijke Agile organisatie.

Zeven valkuilen

In deel 1 gaat Takken in op de zeven valkuilen van methodisch Agile. Van ‘Agile in name only’ en de primaire focus op deadlines halen (in tegenstelling tot het leveren van waarde) tot het lerend onvermogen van organisaties door stress en druk. De waan van de dag blijft regeren en ook Agile werken lost deze bekende, hardnekkige problemen niet op. Althans, als een organisatie alleen de rationele kant van Agile werken omarmt.

Elementaire benadering

In deel 2 legt Takken uit hoe een meer elementaire, natuurlijke benadering van Agile veel organisaties zou kunnen helpen. Hij vindt de wijsheid in de natuur, in de wortels van Agile met mooie woorden als evolutie, ritme, diversiteit en sensitiviteit. Hier leren we dat een cyclische aanpak door het sluiten van de PDCA-cyclus een voorwaarde is om een Agile team te laten functioneren. Dat we moeten vertrouwen op de natuurlijke hartslag van de organisatie: ‘slow down to speed up’. ‘Zijsturing’ van het management – dat maar blijft drukken om harder te gaan - helpt hierbij in ieder geval niet, weet ik ook uit eigen ervaring. Maar probeer daarvan bestuurders maar eens te overtuigen. Ik weet ook hoe lastig (onmogelijk) dát is.

Prakijk

In deel 3 gaat het over natuurlijk Agile in de praktijk. Aan de hand van een casus van een start-up in Duitsland gaat de auteur in op zeven aspecten, de 7 agile takken. Intrinsieke motivatie is belangrijk en op de rem trappen om ademruimte en bewustzijn te creëren ook. Er is een open, veilige omgeving nodig met authentiek leiderschap. De kracht van eenvoud staat centraal en er moet ruimte zijn voor ontspanning en humor. Met een constante hartslag waardoor flow ontstaat en hoofd en hart in balans zijn.

Deze aspecten lijken misschien open deuren, maar ik zou zelf niet goed weten waar te starten in de bekende, hectische werkomgeving. Deze impliciete wijsheden zul je eerst moeten leren ‘zien’, schrijft Takken, om ze te kunnen inzetten. En dit is binnen de meeste ratio-gedreven organisaties geen eenvoudige opgave, voegt hij terecht toe.

Godai

Voor meer inspiratie kun je verder lezen over natuurlijk Agile cultiveren vanuit de vijf elementen van de godai uit het boeddhisme. Deze Japanse filosofie kan zorgen voor meer balans en energie binnen je organisatie. Dat is een mooi streven, maar voor mij wordt het hier een beetje zweverig. Godai gaat om de vijf basiselementen aarde, water, vuur, wind en leegte.

Pleidooi

Paul Takken houdt met zijn boek een pleidooi voor meer menselijke maat in de organisatie, die haaks staat op de gebruikelijke lineaire, rationele aanpak. Mensen bewegen niet in een rechte lijn, alles beweegt zich in cirkels. Door het lineair te maken haal je alle rust en ritme uit de organisatie.

Hoe kunnen organisaties – zoals de mijne – deze stap zetten? Het bewustzijn begint te komen dat het anders moet: de coronapandemie, de toeslagenaffaire, klimaatverandering. Maar de omslag naar anders gaan doen zie ik nog niet. Zijn we nog niet voldoende wakker geschud? Voorlopig overheerst de waan van de dag met de focus op sneller en efficiënter. Het is nog een lange weg.

De valkuilen van methodisch Agile heb ik nu in ieder geval paraat. En ook de handige checklist met handvatten om aan de slag te gaan met natuurlijk Agile. Laat die Agile transitie maar komen. Met deze kennis in mijn achterhoofd ben ik er klaar voor.