Martijn Daalder stelt in De Samenwerkingscode dat we een samenwerkingscanvas nodig hebben, en komt vervolgens met dat canvas. Daarin behandelt hij zes inrichtingsvraagstukken die ten grondslag liggen aan ieder samenwerkingsverband:
1. De bron en aard van de regels - over gemaakte afspraken.
2. Besluitvorming - over het voorkomen en oplossen van conflicten. Worden besluiten collectief genomen, of is ieder voor zich?
3. Operatie - wat gebeurt er binnen de samenwerking? Doet ieder zijn eigen ding en worden er taken verdeeld of juist samen uitgevoerd?
4. Investering en opbrengsten - dit kenmerk gaat over ieders directe en geplande investeringen in termen van aandacht, tijd, geld, informatie, rechten en andere middelen. is daar iets over geregeld?
5. Levenscyclus - dit gaat over de levensduur en fasering van de samenwerking.
6. Risico's - welke bijkomende en bijzondere risico's lopen de partijen vanwege en tijdens de samenwerking?
Dilemma
Daalder bespreekt een fundamenteel dilemma van organisaties: je autonomie bewaren en tegelijkertijd verplichtingen aangaan met de andere partij. Hij spreekt van een comfortzone wanneer in een situatie waarin maximale controle over eigen processen en kosten samengaan met de laagst mogelijke externe binding. De vraag die hij de lezer vervolgens voorlegt is heel interessant. Op basis van welke voorwaarden willen organisaties hun comfortzone verlaten? Welke offers zijn ze bereid te brengen?
Efficiency
De kern van het boek is een uitgebreide beschrijving van de drie typologieën van samenwerking. Die zijn de combine, de coalitie en de alliantie. Het zijn typologieën die volgens de auteur al duizenden jaren bestaan. De eerste vorm komt relatief vaak voor en is het meest informeel, terwijl de laatste vorm veel formeler is. Maar, zo stelt de auteur: met het aangaan van een alliantie geef je zeggenschap over de partnership waaraan jezelf deelneemt uit handen. Daalder stelt dat bij samenwerking vaak verlies aan efficiency optreedt, en dat dit helemaal niet erg is. Daarom is het goed de samenwerking te richten op effectiviteit.
Elke typologie kent zijn eigen vorm van efficiencyverlies. Daarom reikt Daalder hulpmiddelen aan om vast te stellen welke typologie het best bij jouw organisatie past. Daarnaast waarschuwt hij: bij twijfel niet samenwerken.
Onderbouwd
De Samenwerkingscode is theoretisch goed onderbouwd. Een aantal praktijkvoorbeelden zou niet hebben misstaan. Maar de inhoud is zeer helder en het boek zal zeker zijn plaats in de literatuur weten te vinden.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
