In het kielzog van de twee grote concurrenten, Tencent en Alibaba, ontwikkelde zich vanaf 2004 een enorme online en mobiele industrie waarin miljarden verdiend werden. Ruim één miljard Chinezen maakten gebruik van de e-commerce, game en sociale media-platformen die snel groeiden. Wereldwijd speelden eveneens miljarden mensen de games van Tencent, ze maakten video’s op TikTok of bestelden spulletjes via Alibaba.
Pony Ma
In Influence Empire - Story of Tencent & China’s Tech Ambition vertelt Lulu Yilun Chen het verhaal van de bescheiden techneut Pony Ma, die een kleine startup eind vorige eeuw wist te brengen naar het meest invloedrijke internetbedrijf van China. Tencent begon net zoals veel bedrijven als een copy cat van Westerse ideeën. Hun eerste hit was de chat-functionaliteit QQ. Een alternatief MSN dat rond 2000 nog de belangrijkste chat-applicatie was. Tencent maakte grote stappen door spelletjes aan de chatfunctie toe te voegen. Hiermee konden chatters meer dan alleen chatten met hun vrienden. De volgende grote slag wist Tencent te slaan door de mobiele telefoon te omarmen.
In deze revoluties organiseerde Tencent twee zaken die in het Westen niet gelukt zijn: een chatplatform maken met een overweldigende functionaliteit en diensten: WeChat. Alles wat je kunt bedenken is hier geïntegreerd. De tweede is dat Tencent een internationaal game-imperium is geworden. Tencent heeft internationale studio’s en titels overgenomen. Of op zijn minst geïnvesteerd of exclusieve licenties voor de Chinese markt bedongen.
Facebook en Amazon
Tencent heeft trekken van Facebook (de sociale media en gamekant) en van Amazon. Tencent heeft een vergelijkbare clouddienst als Amazon’s AWS. Tencent heeft een investeringstak waarin naast de gaming-industrie in allerlei opkomende markten in binnen- en buitenland geïnvesteerd is. Zo bezit het onder andere 5% van de aandelen van Tesla. Verder heeft Tencent een financiële tak, want het genereert via zijn WeChat-applicaties en diensten enorme bedragen.
Alibaba
In de loop van de geschiedenis van Tencent was de grote concurrent Alibaba, van de ondernemer Jack Ma. De bedrijfsgeschiedenis van beide organisaties ontlopen elkaar niet veel. De initiële focus was anders, maar in de loop van afgelopen decennium kwamen ze elkaar vaak als concurrent of investeerder tegen. Over Didi (Chinese alternatief voor Uber) en Meituan (thuisbezorgdienst) werden felle gevechten gevoerd. Om een beeld te geven van de schaal van deze operaties: op zijn hoogtepunt reden er dagelijks 6 miljoen rijders voor Meituan.
Vaart der volkeren
Bij het aantreden van partijleider en president Xi JinPing in 2012 leek internet en de bedrijvigheid van Chinese commerciële ondernemingen geen probleem. China ging mee in de vaart der volkeren. Alles voor de groei van de economie, Dit was één van de speerpunten in het beleid van de Chinese Communistische Partij. Het was zelfs mogelijk dat Chinese bedrijven naar de beurs gingen, en niet alleen in Hong Kong maar ook in New York.
Socialistische staat
In 2018 sloeg de sfeer om. Een golf van gebeurtenissen heeft de internetbedrijven geraakt, hun CEO’s en aandeelhouders (vaak partijbonzen) werden zwaar getroffen. Eén belangrijke reden is dat veel miljonairs, zoals artiesten en influencers die groot werden op WeChat en TikTok, hun rijkdom schaamteloos toonden. Dat gold ook voor aandeelhouders en CEO’s van de machtige internetbedrijven. Hoe verhoudt zich dat met het ideaal van een socialistische staat? Niet dus. Een bijkomend probleem voor de machthebbers in Beijing is dat grote delen van de commerciële winsten wegstromen naar buitenlandse aandeelhouders. Een derde probleem is dat Beijing geen grip had op én de inhoud (data) van de chatdiensten en de financiële stromen die bij Tencent en Alibaba werden gegenereerd. En dan was er een probleem aan de andere kant van de wereld: president Donald Trump. Hij zag dat Chinese bedrijven aandeelhouders waren in Amerikaanse bedrijven. Dat data verzameld door Chinese internetbedrijven over gedrag van Amerikaanse staatsburgers niet onder controle van Amerikaanse overheidsdiensten kon komen. En een derde niet te onderkennen invloed was hoe gebruikers op sociale platformen konden reageren op de covid-maatregelen en de machtsovername in Hong Kong. De gevolgen voor de industrie waren enorm. Investeringen van buitenlandse bedrijven mogen niet meer. De ontwikkelingen van blockchain- en cryptodiensten is stopgezet.
Radar
Enorme bedrijfs- en persoonlijke winsten worden nu teruggestort of beschikbaar gesteld voor sociale doelen. Diverse CEO’s waaronder Jack Ma en Pony Ma verdwenen een poos van de radar. Grote beursgangen van ANT (holding van o.a. Alibaba) en Didi zijn teruggedraaid. De waarde van de bedrijven zijn ingestort, wat grote afschrijvingen bij Westerse investeringsbedrijven heeft opgeleverd.
Enigma
Influence Empire geeft een waardevol inzicht in de opkomst en groei van de Chinese internetindustrie in het algemeen en haar vlaggenschip Tencent in het bijzonder. Van Pony Ma komen we weinig te weten. Waar concurrent Jack Ma veel internationaal acteerde, is Pony altijd een enigma gebleven. Daar verandert met dit boek weinig aan. Interessant is te volgen hoe Tencent de komende jaren gaat overleven. Zo lijkt het erop dat de Chinese overheid commerciële bedrijven gaat onteigenen, zitting gaat afdwingen in beleid en inzicht wil hebben in data en financiën. Andere tijden.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
