Laat ik met de deur in huis vallen: de titel van dit boek zet je op het verkeerde been. Als je tenminste, net als ik, bij een discussie denkt aan een meningsverschil. Aan een gesprek met een collega die vindt dat iets nét op een andere manier moet, of een spontaan welles-nietes met je partner. En dat is niet waar het overgrote deel van dit boek over gaat.
Verwachtingen
De ondertitel geeft de inhoud duidelijker, meer precies aan: ‘De kunst van het debatteren, overtuigen en spreken in het openbaar’. De tegenstrijdigheid tussen titel en ondertitel is niet erg, alleen kritische lezers zal het opvallen. De titel wekt interesse, duwt je verwachting in een bepaalde richting, die je later weer vergeten bent. Tegen die tijd heb je het boek al gekocht en ben je halverwege met lezen. Verwachtingen sturen en herkaderen is een van de technieken van overtuigen - het past dus goed bij dit boek.
Gestructureerd
Het grootste deel van dit boek gaat over gesprekken en voordrachten die op de een of andere manier gestructureerd en gepland zijn. Denk aan verkiezingsdebatten, paneldiscussies, interviews en presentaties. De structuur heeft verschillende vormen, de overeenkomst is dat het gesprek voor te bereiden is.
Voorbereiding
Voorbereiding is dan ook iets waar Hasan herhaaldelijk op hamert. Hoewel pas het voorlaatste hoofdstuk de titel ‘Doe je huiswerk’ heeft, is het belang van voorbereiding vanaf het begin duidelijk. Alle principes, vaardigheden en trucs verliezen hun kracht als je ze niet kunt koppelen aan kennis uit grondige voorbereiding. Hier blijkt de intelligentie van Mehdi Hasan: hij denkt vooruit, weet welke kennis belangrijk is, én weet hoe hij die flexibel kan inzetten.
Winnen
Het belang van voorbereid zijn komt voort uit het doel: winnen. Of het de uitkomst van een debat is of de heersende overtuiging na een presentatie of interview, je hebt gewonnen als je de luisteraars mee hebt. Dit kan best pragmatisch overkomen, omdat het kan betekenen dat wat je zegt niet objectief waar hoeft te zijn. Wat je zegt en - meer nog - hoe je het zegt, moet aannemelijk en overtuigend zijn. Bij mij roept het pragmatische soms een vreemd gevoel op. Is dit vanuit ethisch perspectief geoorloofd?
Gelukkig is Hasan bekend met deze vraag. Als antwoord zet hij een sfeer neer van kritische waarde, humor en hard werken. Hij stelt discussie en debat in het hart van de democratie, en erkent uitgebreid dat het die plaats heeft sinds de klassieke oudheid.
Democratie
Ook hij vindt dat het houden en verdedigen van onware en bijvoorbeeld racistische standpunten iets onwenselijks heeft. Toch dat maakt nog niet dat die standpunten -binnen kaders - niet gedeeld mogen worden. Met het delen komt de democratie juist tot uiting. Door het voeren van een goed debat bestaat de kans dat het onwenselijke belicht en ontkracht wordt.
Cicero
Over die klassieke oudheid: Hasan kent zijn klassiekers. Zoals elke goede schrijver benoemt hij zijn inspirators, zoals Cicero. Hasan citeert en gebruikt veel voorbeelden en technieken van deze antieke redenaar. Hij is trouwens ontwapenend open over het feit dat hij niets nieuws brengt met dit boek, er is sinds de oudheid al veel over debatteren geschreven.
Dwarsverbanden
De dwarsverbanden in dit boek zijn mooi. Ik noemde al hoe de noodzaak van voorbereiding overal terugkomt. Hoofdstuk 7: ‘De regel van drie’, gaat over het formuleren van redenen, oorzaken en onderbouwingen. Je raadt het al: die komen krachtiger over als je ze per drie bundelt. Het dwarsverband is dat dit boek zelf drie delen heeft, en een slot. Het is kenmerkend voor de auteur en zijn boek: doe wat je zegt, zeg wat je doet.
Voorbeelden
Waar ik een dubbel gevoel bij heb zijn de voorbeelden. Die passen erg goed bij de meer theoretische manieren en strategieën. Het dubbele gevoel kom door aantallen. Er staan heel veel voorbeelden in dit boek. Daardoor raak ik soms de hoofdlijn van het verhaal kwijt. Tegelijk lijkt het aantal bronnen van de voorbeelden beperkt. Vanzelfsprekend gebruikt Hasan veel voorbeelden uit zijn eigen ervaring, dat is prima. Andere bronnen zijn overwegend verkiezingsdebatten en interviews, en ze worden soms meerdere keren gebruikt. Het is niet storend, het valt mij wel op.
Win elke discussie is een sterk, toegankelijk en gestructureerd boek. Een mooie kennismaking met voordrachts- en debattechnieken of een hernieuwde, eigenzinnige kijk gebracht door een ervaren mentor.
Over Hans de Witte-van Mierle
Hans de Witte - van Mierle is adviseur, projectmanager en trainer. Hij werkt in het sociaal domein, met als specialisaties participatie, gedragsverandering, brede samenwerking en transitietrajecten.
