Welke toekomst ga je verdedigen? vraagt Salzman aan de lezer. De toekomst die onderscheid maakt tussen mensen (The Great Divide) of de toekomst die gericht is op samenwerking (The Great Reboot)? Ik heb De nieuwe megatrends nog maar net opengeslagen of we hebben het al over (on)gelijkheid. De auteur stelt dat de traditionele verklaringen voor maatschappelijke verdeeldheid, ongelijkheid, onvrede, racisme en gebrek aan onderwijs zijn. Met daarnaast een belangrijk rol voor de technologie.
Trendspotter
Het verschil met een trendspotter en iemand die het nieuws per dag bijhoudt (zoals ik) is dat de trendspotter de patronen waarneemt en die kan duiden. Zo stelt Salzman dat de periode 2000 tot en met 2009 een neerwaartse spiraal kende. Ze spreekt van ‘een langzame glijbaan’. Voorbeelden die hiertoe behoren zijn: massaschietpartijen (zoals op Columbine High School), terrorisme, economische neergang, extremisme, ontheemding, ecologische ellende, ‘globesitas’ en verdeeldheid door rijkdom en technologie.
Syndemie
Anno 2023 hebben we te maken met een syndemie: als individu worden we geconfronteerd met meerdere trauma’s tegelijk. Mensen voelen zich daarnaast losgekoppeld van de natuur en missen het gemeenschapsgevoel dat hen ooit verankerde. Het is logisch dat mensen de toekomst met angst tegemoet zien.
Een belangrijke conclusie die Salzman trekt is dat we steeds meer anticiperen op onheil dan op hoop, dus heeft het ook geen zin om te vechten voor verandering. We zijn bang geworden en crises die niet worden opgelost leiden tot chaos. En zo wordt chaos de nieuwe norm.
Zeker: Chaos biedt ook kansen, maar Salzman maakt duidelijk dat sommige machtshongerigen hebben ontdekt dat het zeer winstgevend kan zijn om mensen in een verhoogde staat van angst en verwarring te houden. De namen kennen we, maar niet het medicijn om ermee om te gaan.
Alle grote thema’s komen voorbij. Het klimaat, de pandemie, de opkomst van China, de verdeeldheid in Amerika, gender en de opkomst van de éénpersoonshuishoudens.
Positieve kanten van COVID
Terugkijkend op de pandemie stelt Salzman dat COVID ook positieve kanten kent: we realiseerden ons dat de ‘ik cultuur’ niet goed genoeg is geweest. Daarnaast hebben we geleerd om van de tijd te genieten. Thuiswerken werd mogelijk en van 9-5 werken was niet langer de regel. Maar, het gevaar is dat we weer terug zullen keren naar de oude gewoonten.
Het hoofdstuk met de titel ‘Me, myself and I’ vond ik interssant. Over de selfie-cultuur: de gerichtheid op het eigen IK. We zijn steeds meer geïsoleerd geraakt, hoewel de digitale mogelijkheden om elkaar te ontmoeten groter zijn dan ooit. Maar het ontberen van fysieke ontmoetingen en aanrakingen (huidhonger) speelt een enorme rol bij isolement. Ik wist niet dat het aantal huisdieren flink is toegenomen, zoals Salzman schrijft. Geheel begrijpelijk vanuit het voorgaande: huisdieren vullen immers een fysieke leemte.
Naast isolement maakt Salzman er een tweede kanttekenging bij de digitale vooruitgang: we worden steeds kwetsbaarder voor allerlei vormen van cybercrime.
Accepteren
Op de vraag hoe mensen nu moeten omgaan met alles wat er op hen afkomt, is Salzman duidelijk: de eerste stap om een probleem op te lossen is accepteren dat er een probleem is. Ja: er zijn problemen, en de mensen zijn bang. De cijfers zijn bovendien schrikbarend en verandering hangt in de lucht. Kijk niet weg, ontken het niet en stel dat er alleen maar uitdagingen zijn.
De nieuwe megatrends is een prachtig boek. Je wordt bewust van hoe alles met elkaar samenhangt en regelmatig stel je de vraag: Wat is mijn standpunt hier eigenlijk over?
Laten we met zijn allen goed blijven waarnemen wat er om ons heen gebeurt om patronen tijdig te kunnen signaleren. Dan kan het harde werk beginnen.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
