Maxim Februari is schrijver van o.a. de boeken De maakbare man en Klont. Hij is tevens jurist en filosoof heeft een wekelijkse kolom in het opiniekatern van de NRC. Daarin schrijft hij over alles wat hem bezighoudt en soms verwondert of ergert. Onder meer gaat het over de impact van digitale technologie op onze samenleving, rechtstaat en democratie.
Deskundigen
Maxim typeert zijn eigen essay als volgt: ‘Te veel kennis over de toekomst dreigt bij deskundigen en aan universiteiten te blijven hangen. Het is tijd die kennis daar op te halen en een publiek gesprek te voeren over de veranderingen die op ons afkomen.’
Constitutionaliseren en computeriseren
En welke veranderingen bedoelt hij dan? Hij noemt er een aantal, netjes per hoofdstuk gerangschikt. Ten eerste haast en dwang; over norm en normaliteit. Ten tweede hoe de democratie verandert; over het democratisch subject. Ten derde recht en rechtsstaat; over het tijdperk. En ten slotte is er een hoofdstuk over ethiek. Daarin concludeert Februari dat we moeten kiezen tussen twee rivaliserende (meta-) ethische theorieën. De constitutionaliserende en de computeriserende. Bij de constitutionaliserende theorie ga je er vanuit dat onze gezamenlijke besluiten zijn onderworpen aan het streven naar rechtvaardigheid. Bij de computeriserende ga je er vanuit dat goede besluiten vanzelf tevoorschijn komen rollen uit bewerkingen van zoveel mogelijk gedigitaliseerde gegevens. Wie constitutionaliseert ziet de mensheid als een rechtsgemeenschap. Wie computeriseert ziet haar als een bron van data.
Publiek gesprek
Maxim geeft geen oplossing voor het probleem dat te veel kennis over de toekomst bij deskundigen en aan universiteiten dreigt te blijven hangen. Hij schrijft dat het tijd is die kennis daar op te halen en een publiek gesprek te voeren over de veranderingen die op ons afkomen. Wel geeft hij aan dat mensen moeten leren omgaan met normerende technologieën, het idee dat de mensheid een rechtsgemeenschap in plaats van een databron moet zijn en het idee dat we de informatie- en datatechnologie moeten inpassen in de ethiek, in plaats van andersom.
‘Ik zou (..) heel graag een voldragen nieuwe ethische theorie aan u presenteren, maar daartoe ontbreekt me de tijd: aan het eind van dit verhaal kan ik er alleen voor pleiten dat mensen zelf over hun gedrag blijven nadenken’, schrijft Februari ten slotte.
Wekker
Hij geeft geen concreet antwoord op het door hem zelf geformuleerde probleem. Want het is een politieke gemeenschap, een rechtsgemeenschap, die digitaal wakker moet worden.
Laten we dus met zijn allen onze wekker zetten.
Ik kreeg dit boek van een accountant bij het bespreken van de jaarrekening en het bijbehorende jaarverslag van een zorginstelling. Hij gaf het boek ter inspiratie en ontspanning voor mij en mijn collega’s en wenste ons een heerlijk ontspannen zomervakantie en veel leesplezier!
Dat wens ik jullie ook bij het lezen van dit bijzonder actuele en indrukwekkende essay. Het zette mij aan het denken, en niet alleen in mijn vakantie.
Over Christel Deckers
Christel Deckers is een onafhankelijk denker, expert op het gebied van governance, change management, innovatie en digitalisering. Zij is gepromoveerd aan de Business School of Economics in Nijmegen en doet onderzoek naar Bestuur en Toezicht in de zorg. Kernwoorden in haar werk zijn: We doen het samen, met plezier naar je werk en de juiste mens op de juiste plek.
