Thomas Curran is assistent-hoogleraar Psychologische en Gedragswetenschappen aan de London School of Economics. In zijn boek De perfectieparadox legt hij de nadruk op de verschillende oorzaken van perfectionisme, en hoe die grotendeels, misschien zelfs volledig, buiten onszelf liggen.
In onze westerse maatschappij moet alles groot, groter, grootst, en alleen het allerbeste is goed genoeg, aldus de auteur. En dat geldt niet alleen voor onze bezittingen, maar ook voor ons werk en ons persoonlijke leven. Zelfs de druk die we om die reden op onze kinderen uitoefenen om de best mogelijke opleiding te volgen, beslaat een compleet hoofdstuk.
Ambitieloze sukkel
We moeten voortdurend groeien, altijd positief blijven en meebuigen als het tegenzit. Voel je je moe, ongelukkig, verdrietig of boos door een tegenslag? Dan ben je een watje, een zwakkeling, een ambitieloze sukkel. ‘What doesn’t kill you makes you stronger.’ Sta op, sla het stof van je kleren en ga door voor de herkansing. Altijd gefocust op beter en meer.
Dat we gestrest en ziek worden door perfectionisme is dus niet onze eigen schuld, het komt door de maatschappij en in grote mate door social media. Want er woedt een epidemie van sociaal opgelegd perfectionisme en die is, hoe toevallig, in grote mate ontstaan nadat de eerste iPhone op de markt kwam.
Concurrentiedrang
Maar niet alleen de mooie plaatjes op social media versterken ons perfectionisme. Ook onze concurrentiedrang en ons bijna religieuze geloof in persoonlijk lot boven toeval spelen een rol. Onze onwrikbare overtuiging dat het leven maakbaar is, waardoor we een geïdealiseerd zelfbeeld hebben waarin we rijk, succesvol en aantrekkelijk zijn, maar ondertussen doodsbang zijn om niet te voldoen. Want stel je voor dat mensen de onvolmaakte persoon zien die we eigenlijk zijn…
Omdat we willen laten zien hoe succesvol we zijn, zijn we nooit tevreden en blijven we spullen kopen en consumeren. De economie drijft op ons perfectionisme en marketeers stimuleren onze honger naar meer. Er worden niet alleen constant nieuwe producten bedacht en gemaakt, ook ons verlangen naar meer wordt constant gevoed. Zo ontstaat een kunstmatige werkelijkheid waaraan je bijna niet kunt ontkomen: een samenleving die is opgebouwd uit ontevredenheid.
Zelfcompassie
Al met al doet De perfectieparadox nogal Amerikaans aan. De oorzaken van perfectionisme worden breed behandeld, maar wat doe je er dan aan? Eigenlijk heel weinig, behalve jezelf accepteren en een tevredener en zinvoller leven gaan leiden. Hoe je dat doet staat beschreven in een piepklein hoofdstukje achterin, met de niet zo originele titel ‘Accepteer wie je bent’.
Hoe meer zelfcompassie je hebt, hoe tevredener je bent en hoe minder behoefte je hebt om perfect te zijn. Je kunt beter met stress omgaan, piekert minder en hebt minder last van depressies en angst. Door je tekortkomingen te omarmen, aardig te zijn voor jezelf en te erkennen dat mens-zijn gelijkstaat aan feilbaar-zijn, vernietig je perfectionisme, aldus Curran.
Die acceptatie moet verder gaan dan alleen zelfacceptatie. We moeten de waarheid onder ogen zien en accepteren dat we in een cultuur leven die acceptatie tot de grootst mogelijke opgave maakt. Dat het die cultuur is die ons beschadigt. We moeten afstand leren nemen van de prikkels die we krijgen, op zoek gaan naar psychische gezondheid en de onvermijdelijkheid accepteren van wat we niet kunnen veranderen. Zodat ‘ik ben zoals ik eruitzie, wat ik heb en wat ik heb gepresteerd’ verandert in ‘ik ben wat ik ben, en dat is goed genoeg’.
Over Hanneke de Wit
Hanneke de Wit is schrijfcoach, redacteur, ontwerper en marketeer. Vanuit haar bedrijf Tangram Studio helpt ze ondernemers om hun boek uit te geven en zo hun bedrijf te laten groeien. De Wit recenseert geen boeken waar ze zakelijk aan verbonden is.