In Giftig gedoe op de werkplek omschrijven Caroline Koetsenruijter en Hans van der Loo duistere werkomgevingen. Omgevingen waarin agressief gedrag vaker voorkomt dan we denken. Ze belichten giftig gedrag op de werkvloer en geven expliciete voorbeelden. Met hun diepgaande analyse van de oorzaken en gevolgen, kun je je daarnaast vanuit verschillende standpunten inleven. En de vertaalslag maken naar je eigen werkomgeving.
Wat is giftig gedoe?
Voor veel mensen is giftig gedoen een vaag begrip. In het boek wordt het verduidelijkt: Giftig gedoe is onacceptabel, ongewenst, ontoelaatbaar of grensoverschrijdend gedrag. Het kan ook agressief en onbeschoft gedrag, intimidatie, pesten, corruptie of geweld zijn. De gevolgen zijn te omschrijven als angst en onveiligheid. Een omgeving waarin een toxische cultuur en gedragingen heersen. Oftewel giftig gedoe dus.
Met dit boek willen de auteurs de aandacht vestigen op de schadelijke effecten van giftig gedoe. Giftig gedoe is bijna nooit tot een of twee hoofdpersonen te herleiden. Het gaat om een netwerk of ecosysteem van actoren. Het is geen kwestie van losse incidenten, maar van duurzame en zich herhalende patronen. De inzichten die de auteurs geven over hoe je giftig gedoe op de werkvloer kunt herkennen hebben toegevoegde waarde. Zowel voor medewerkers als voor leidinggevenden.
Wanneer moet je extra alert zijn?
Bij vage vermoedens, geruchten en roddels over intimidatie, discriminatie, pesten, corruptie en geweld moet je extra alert zijn.
Dat geldt ook voor organisaties met een grote dynamiek. Denk aan een geschiedenis van ingrijpende en abrupte veranderingen, veel wisselingen in de leiding, onduidelijke koers, veel onzekerheden.
Organisaties met een diffuse cultuur lopen ook meer risico. Onduidelijkheid in rollen en taken, vage waarden en normen, gebrekkige kaders, persoonlijke behoeften die voorrang hebben en onacceptabel gedrag met de mantel der liefde bedekken. Allemaal zaken die een vruchtbare grond bieden voor giftig gedoe.
Destructief leiderschap: het stellen van onrealistische doelen, hoge werkdruk, rigide opvattingen, zelfzuchtig en narcistisch optreden, geen interesse in ideeën en opvattingen van medewerkers of juist opvallend passief leiderschap.
Ongezond volgerschap: onvoldoende doorstroom, leiding die wordt gewantrouwd, afdelingen die zich isoleren.
Bij geringe bevlogenheid en ontbreken van intrinsieke motivatie: weinig enthousiasme en positieve energie.
En een vrij duidelijke: hoog verloop, hoog verzuim en dalende prestaties.
Hoe pak je giftig gedoe aan?
We hebben allemaal wel gezien hoe het thema ´grensoverschrijdend gedrag´ de media de afgelopen jaren beheerst. Sindsdien zien we overal mensen die zich aandienen als vertrouwenspersoon en claimen dat ze dit thema wel eens even zullen aanpakken. Maar ik betwijfel of een ‘loket’ waar je een klacht kan indienen goed werkt. Daarvoor moet je ook eerst een drempel over en je je bevindt in een onveilige omgeving. Dit voelt meer als een pleister op de zere wond. Het is natuurlijk goed dat er iemand aanwezig is voor een luisterend oor en waarbij je een melding kan maken. Maar de stap erna is belangrijker. Het toxische gedoe zit dan namelijk nog steeds in je cultuur. Belangrijker is om na te denken over met welk tegengif je toxisch gedoe te lijf gaat en hoe je naar een positieve en productieve organisatiecultuur toewerkt.
Dit boek voorziet in bruikbare strategieën en hulpmiddelen om een positievere cultuur te bevorderen en de schadelijke effecten van giftig gedrag te verminderen. En het is zeker nodig om niet de andere kant op te kijken. Giftig gedoe op de werkplek is een onmisbaar boek voor iedereen die geïnteresseerd is in het begrijpen en aanpakken van negatief en ongezond gedrag in de werkomgeving.
Over Karlijn Pijnenburg
Karlijn Pijnenburg is Adviseur Duurzame Inzetbaarheid bij het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en zelfstandig Vitaloog/HR Business Partner.
