Waar het bij organisatiekunst om gaat, is het verruimen van de beperkte blik die de leidinggevende vaak heeft op zichzelf, de anderen om hem heen, de organisatie en de omgeving waarin die opereert. Organisatiekunst is daarmee de kunst van het ‘anders kijken’ en het daarmee vergroten van het eigen handelingsrepertoire. Dat is eenvoudig gezegd, maar het vergt wel degelijk lef om een andere aanpak te kiezen.
4 ringenmodel
Het instrument om anders te leren kijken dat Muralt en Dechesne presenteren is het zogenoemde 4 ringenmodel. Daarin staat de leidinggevende in het midden en daaromheen als ringen respectievelijk de ander, de organisatie en de omgeving. Je kunt op allerlei manieren klem komen te zitten of klem worden gezet. Ook kunnen in het slechtste geval alle ringen klem komen te zitten, zoals dat bij voorbeeld met de Jeugdzorg is gebeurd of met de toeslagenproblematiek. Kom daar maar eens uit.
Balansmodel
Naast het 4 ringenmodel plaatsen de auteurs het zogenoemde balansmodel, waarbij het gaat om het analyseren van het krachtenspel tussen mens (ik), structuur (het), omgeving (zij) en cultuur (wij). Het 4 ringenmodel is volgens de auteurs een leiderschapsmodel en het balansmodel een besturingsmodel. Aan de hand van een groot aantal praktische voorbeelden laten zij zien hoe je met behulp van die modellen en de vragen die je stelt, anders leert kijken naar jezelf, de ander, de organisatie en de omgeving. De antwoorden op de vele vragen in beide modellen zijn vaak evenzovele nieuwe perspectieven. En bieden de leidinggevende en zijn directe omgeving inzicht in wat er vervolgens gedaan kan worden om met die nieuwe perspectieven uit de klem te komen.
Her- en bijscholing
De ondertitel van Organisatiekunst luidt: Van controle naar vertrouwen in de publieke sector. Dat zie ik zo gauw nog niet gebeuren. Het gepresenteerde instrumentarium komt mij nogal belegen over. Als leidinggevenden in de publieke sector dit nodig hebben, dan zijn ze door opleiding en ervaring kennelijk onvoldoende toegerust voor hun functie. Of ik heb hier een leerboek gelezen, nodig voor her- en bijscholing. Ondanks de 16 aanbevelingen die zijn opgenomen, ben ik niet onder de indruk van Organisatiekunst.
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.
