Anders dan de ‘probleemgerichte’ aanpak die uitgaat van een logische en coherente relatie tussen het probleem en zijn oplossingen en daarom uitgebreid stilstaat bij het verleden, werkt de oplossingsgerichte aanpak met wat er in het nu is, gericht op de toekomst. Een probleem moet worden opgelost, daar stop je al je energie in. Niet alleen het pragmatisch karakter van de benaderingswijze is onderscheidend, probleemgericht coachen is ook een respectvolle aanpak. Zij gaat ervan uit dat de coachee zelf verantwoordelijk is voor de benodigde veranderingen. De coach is facilitator en geen deskundige.
Oplossingsgericht werken is een interventiemodel dat gebruik maakt van allerlei oplossingsgerichte instrumenten, zoals herkennen van oplosbare (en onoplosbare) problemen, aanmoedigen, hulpbronnen, schaalvragen, en wondervragen. Je komt ze ook tegen in de ‘Wegwijzers’ van Linda en Gwenda Schlundt Bodien. In feite is het instrument weinig meer dan een waaier met negen kaarten, de zogenaamde Wegwijzers, en twaalf losse kaartjes die de functie van gids hebben. De kaarten van de Wegwijzers zitten aan elkaar vast omdat er een logische opbouw en volgorde in zit die typerend is voor de oplossingsgerichte aanpak. Op de eerste kaart, ‘Voorbereiding’, vind je vragen die je helpen vast te stellen waarover je wilt nadenken. De tweede kaart heet ‘Reisdoel’: wat wil je precies bereiken? Daarna volgen vragen als: wat heb je al bereikt?Hoe heb je dat voor elkaar gekregen? Welke ideeën heb je al over wat je nog wilt gaan doen? Wat ga je concreet doen? Wat leer je daarvan? Hoe kun je tegenslagen effectief te lijf gaan? En ten slotte: hoe nu verder? De ‘Gidsen’ zijn vooral bedoeld als steuntje in de rug.
Gwenda Schlundt Bodien geldt in Nederland als een van dé experts in de oplossingsgerichte benadering. Zij schreef diverse boeken en artikelen, en samen met Coert Visser richtte zij enkele jaren geleden het Netwerk voor Oplossingsgericht Adviseren en Managen (NOAM) op. Linda Schlundt Bodien ontwikkelde het Interviesiespel en het Dynamisch Complimentenspel. Ere wie ere toekomt. En juist daarom mag in dit verband ook het werk van Willem Verhoeven en de Associatie voor Coaching niet onvermeld blijven. Halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw al profileerden zij zich met een aanpak die onmiskenbaar ‘oplossingsgericht’ is. De ontwikkelingsgang waartoe zij hun cliënten uitnodigen, wordt weergegeven in het bekende GROW-model: Goals (wat wil je bereiken), Reality (wat heb je al gedaan en wat was daarvan het resultaat), Options (wat zou je nog meer kunnen doen), en Wrap up (wat ga je concreet doen). Geen negen stappen dus, maar slechts vijf; maar daarom niet minder oplossingsgericht.
Je kunt je afvragen waarom Verhoeven en zijn ‘school’ geen enkele rol meer lijken te spelen in het netwerk van deskundigen op het gebied van oplossingsgericht werken. In het overzicht van te raadplegen literatuur dat Schlundt Bodien in haar handleiding geeft, komt de naam van Willem Verhoeven bijvoorbeeld niet één keer voor. Mogelijk heeft dat onder meer te maken met de vorm die de Associatie voor haar expertise kiest. Die is uitsluitend verbaal - boeken en artikelen - en dat is lang niet altijd effectief, zeker als het om het opruimen van blokkades gaat. Daarover zijn vanuit de neurowetenschappen inmiddels genoeg bruikbare inzichten aangereikt. Schlundt Bodien lijkt dat beter begrepen te hebben. Je zou de Wegwijzers een spel kunnen noemen - of een spelvorm - waarin de coachee wordt uitgenodigd op reis te gaan; alleen of samen met zijn coach. Iedere kaart staat voor een etappe en je hebt je reisdoel pas bereikt als je alle etappes met goed gevolg hebt afgelegd. Het is met name die benadering, die van de metafoor, die ervoor zorgt dat je als coachee voldoende uit je blokkades wordt los getrokken om met succes op weg te gaan naar wat je uiteindelijk bereiken wilt: positieve verandering.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
