Mr. Amazon van de Amerikaanse journalist Brad Stone lijkt hetzelfde te suggereren met betrekking tot Amazon-oprichter Jeff Bezos, die in minder dan twintig jaar tijd een mega-onderneming uit de grond stampte met bijna honderdduizend werknemers en een omzet van 61 miljard dollar. Daarbij bediende Bezos zich van meet af aan van de tactiek van de verschroeide aarde. Een van de namen die hij aanvankelijk voor zijn startup had gereserveerd was relentless (meedogenloos).com, een URL die tot de dag van vandaag nog steeds automatisch doorlinkt naar de website van Amazon. De eerste slachtoffers van Bezos´ grenzeloze ambitie waren zijn ondergeschikten, die volgens Stone tot uitputting werden afgebeuld. Zoals werknemers het zelf stellen: ´Als je niet goed bent zal Jeff je opeten en weer uitspugen. Als je wél goed bent, zal hij op je rug springen en je de grond in timmeren.´
Ook zakenpartners worden regelmatig afgeknepen. Zo initieerde Bezos, die volgens Stone niet in transparantie of win-win situaties gelooft, het 'Gazelle Project' om kleine uitgevers aan zijn wil te onderwerpen. Daarbij instrueerde hij zijn luitenanten om kwetsbare toeleveranciers te benaderen 'zoals een cheetah dat doet met een zieke gazelle'.
Zelf ziet Bezos het natuurlijk anders. In een memo met de titel ´Amazon.love´ hield hij zijn topmanagers voor dat Amazon een bedrijf moet zijn dat geliefd is, in plaats van gevreesd. ´Ik verkies ten alle tijde een missionaris boven een huurling,´ aldus Bezos. Dat neemt niet weg dat de missionarissen van Amazon er geen moeite mee hebben om meningsverschillen op het scherpst van de snede uit te vechten. De cultuur van Amazon is volgens Stone 'notoir confronterend, om te beginnen bij Bezos zelf, die gelooft dat waarheid voortvloeit als ideeën en perspectieven op een soms gewelddadige manier op elkaar botsen'.
Maar hoeveel waarheid komt er boven tafel met een opvliegende baas die er niet voor terugdeinst zijn ondergeschikten publiekelijk te kleineren? Een greep uit Bezos' tirades, die door zijn medewerkers 'idioterieën' worden genoemd: 'Ben je lui of gewoon incompetent?' Of: 'Verbaast het je dat je het antwoord op die vraag niet weet?' En: 'Waarom verpest je mijn leven?' Geen wonder dat Amazon na een aanvaring met de vorige operationeel directeur nog steeds geen nieuwe COO heeft.
Het is wat dat betreft jammer dat Bezos zijn manier van ondernemen en leiderschapsfilosofie niet zelf toelicht. Hoewel Stone meer dan driehonderd interviews afgenomen met (voormalige) medewerkers, vrienden en familieleden, zat de man waar het allemaal om draait daar niet bij. Mr. Amazon is daarmee weliswaar een goed gedocumenteerde bedrijfsbiografie geworden, maar het blijft grotendeels een kijkje van buitenaf. Voor een bedrijf dat zo afhankelijk is van het genie en de grillen van één man is dat toch een gemis.
Over Jeroen Ansink
Jeroen Ansink is journalist in New York. Hij schrijft en schreef onder meer voor HP/De Tijd, Elsevier Weekly Magazine en Fortune.com. Voor Managementboek schrijft hij interviews. Ansink voltooide een vrij doctoraal in de Letteren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde het certificaat Business Journalism aan de Wharton Business School aan de Universiteit van Pennsylvania.
