Frederic Laloux vroeg zich af wat er toch aan de hand is nu keer op keer uit onderzoek blijkt dat wereldwijd slechts 13% van de mensen in organisaties geëngageerd is en 87% dus afhaakt. In Nederland is het zelfs nog erger: maar 9% is betrokken bij zijn organisatie. Dat zijn schrikbarende cijfers, maar volgens Laloux geven die toch ook een positief signaal af.
De afgehaakte medewerkers geven aan klaar te zijn met de traditionele wijze van managen en organiseren. Het is tijd voor een nieuwe manier van kijken en werken. De geschiedenis en de ontwikkelingspsychologie tonen aan dat de verschillende typen organisaties die we in het verleden hebben uitgevonden, verbonden waren met het heersende wereldbeeld en bewustzijn. Telkens als de manier waarop de mens over de wereld denkt is veranderd, kwam hij met een krachtiger type organisatie. De mensheid evolueert in stadia, dat wil zeggen niet door continue groei maar door plotselinge transformaties. Elk nieuw stadium ging vergezeld van een doorbraak in ons vermogen om samen te werken, waardoor dan weer een nieuw organisatiemodel ontstond. De overgang naar een volgende fase doet zich voor telkens wanneer we een hoger uitkijkpunt bereiken van waar we de wereld in een breder perspectief kunnen zien.
Frederic Laloux beschrijft per stadium het wereldbeeld, de behoeften, de cognitieve en de morele ontwikkeling. Ieder stadium krijgt van de auteur een bijvoeglijk naamwoord en een eigen kleur. Elk paradigma bevat en overstijgt het vorige. De menselijke ontwikkeling kent veel dimensies en we groeien niet in elke dimensie even snel. Mensen zijn ingewikkeld en kunnen niet gereduceerd worden tot één enkel stadium. Mensen die werken vanuit hetzelfde stadium kunnen de wereld daarom totaal verschillend van elkaar zien. Nooit eerder in de menselijke geschiedenis echter, leefden zoveel mensen vanuit zoveel verschillende paradigma’s naast elkaar. Samen met het exponentieel toenemende aantal interacties, veroorzaakt dit de groeiende complexiteit van de samenleving.
In het boek komen twaalf organisaties aan bod die Laloux in zijn onderzoek betrok. Allemaal voorlopers die al werken vanuit een nieuw organisatiemodel dat past bij de volgende fase van de menselijke ontwikkeling. Naast theoretische inzichten bevat Reinventing organizations ook een stevige empirische basis. Lang niet alles wat Laloux in zijn onderzoek vindt, is nieuw. Maar de manier waarop hij historische en psychologische inzichten combineert met praktijkinzichten, levert een boek op waar we niet omheen kunnen.
Volgens Laloux staan we op een kantelpunt van voorspellen & beheersen naar aanvoelen & inspelen. Kenmerken van het nieuwe organisatiemodel dat daarbij hoort zijn zelfsturing, heelheid en een evolutionair doel. Zelfsturing vertrekt vanuit vertrouwen. Alle informatie is voor iedereen beschikbaar en we geloven in de kracht van collectieve intelligentie. Iedere medewerker is volledig verantwoordelijk voor de organisatie, ongeacht zijn taak of rol en we houden elkaar verantwoordelijk voor onze afspraken. Heelheid betekent dat we allemaal van gelijke waarde zijn en dat ieder op zijn eigen manier aan de gemeenschap kan bijdragen. Opdelingen worden weggenomen en we zijn allemaal ten diepste verbonden. Elk probleem is een uitnodiging tot leren en groei. Een evolutionair doel betekent dat we luisteren naar waar de organisatie heen wil, zonder er een koers aan op te leggen. We onderzoeken onze eigen roeping om te kijken of en hoe die resoneert met het doel van de organisatie. De toekomst voorspellen en beheersen is nutteloos. We houden op met proberen alles in de hand te houden en kiezen voor aanvoelen en inspelen.
De Nederlandse editie is goed vertaald en mooi vormgegeven. Op het omslag prijkt een strakke mal met daarin een vloeistof die over de randen klotst. Symbool voor de fluïde organisaties die steeds meer ontstaan en niet meer in de traditionele organisatiemal passen.
Sinds zijn studie Engels in Utrecht is Nico Jong ruim 25 jaar actief in de overheidscommunicatie. Onder andere als hoofd Communicatie van de Koninklijke Landmacht en nu als senior adviseur Communicatieonderzoek bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
