Traditionele aanpakken lijken meer de huidige situatie te bestendigen dan beweging op gang te brengen. Veelal worden vernieuwingen doorgevoerd via platgetreden paden, top-down of via oude organisatiestructuren die alle gebaseerd zijn op beheersbaarheid en stabiliteit. Maar het is niet eenvoudig om een vernieuwingsklimaat te creëren binnen organisaties. Vernieuwingsbewegingen drijven op bewogen leiders. Vernieuwen vraagt om een heel andere manier van denken en doen. In veel organisaties zijn onderwerpen als het versterken van innovatiekracht en/of creativiteit, de samenwerking tussen afdelingen verbeteren, ondernemerschap en proactief gedrag stimuleren, eigen verantwoordelijkheid nemen, zelfsturing bevorderen en het nieuwe werken aan de orde van de dag. Maar dikwijls is er geen ruimte voor vernieuwingsinitiatieven die vanuit de medewerkers zelf komen, omdat het management de vernieuwingskracht niet onderkent of wil onderkennen. En als er wel vernieuwingsbewegingen op gang komen, raken deze verstrikt in ingesleten procedures. Toch zijn er steeds meer voorbeelden te vinden van organisaties waar het wel lukt om een vernieuwingsklimaat te scheppen dankzij alternatieve inzichten en interventietechnieken. Bepalend voor een succesvolle vernieuwingskracht zijn de betrokkenheid van talentvolle, competente en productieve medewerkers binnen een organisatie en de instemming van bestuurders, managers of leidinggevenden om drastische veranderingen toe te laten.
Arend Ardons Ontketen vernieuwing! is gebaseerd op een combinatie van praktijkexperimenten en wetenschappelijke onderzoek en bestaat uit drie delen. In het eerste deel analyseert de auteur oorzaken waarom vernieuwingsinitiatieven geen voedingsbodem krijgen binnen een organisatie. Er zijn zeven inconsistenties waarmee we vernieuwing vastketenen. Het zijn allemaal stagnerende manieren waarop we – tegen onze eigen ambities in – de huidige situatie handhaven in plaats van beweging creëren. In het tweede deel laat Ardon zien hoe je oude patronen kunt doorbreken, bewegingsstoppers leert herkennen en vernieuwingskracht kunt aanwakkeren. Er zijn drie archetypen die daarbij een essentiële rol spelen bij het horen of smoren van een vernieuwingsdrang in een organisatie en dat zijn vertrouwen schenken, verantwoordelijkheid geven en een verbindend perspectief bieden. Wat dit laatste betreft is het de kunst om een klein vernieuwingsinitiatief binnen een organisatie uit te laten groeien tot een grote beweging. Kortom, hoe veroorzaak je een kettingreactie van vernieuwingsdrang. Razendsnelle verspreiding via sociale netwerken - Ardon spreekt over bewegingsmakers als koplopers, eerste volgers, verspreiders en versterkers - binnen een organisatie zijn daarvoor een uitstekende marsroute.
Het derde deel van Arend Ardons Ontketen vernieuwing! gaat over het feit dat je zichtbare vooruitgang altijd moet tonen en moet laten floreren zodat deze beklijven. Zichtbare vooruitgang is immers een bron van motivatie. Kleine leiderschapsimpulsen kunnen bijdragen aan een groot vernieuwingsproces. Vonken voor vernieuwing zijn: dromen delen, mensen bij elkaar brengen, vlammetjes aanwakkeren, zwakke signalen uitvergroten, activisten uitdagen, blokkades kraken en consistent handelen. Maar de realiteit is dat een vernieuwingsproces altijd bestaat uit experimenteren, fouten maken en leren.
Louis Thörig is verbonden als thesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam en als docent Corporate Communicatie aan de Hogeschool InHolland.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
