‘Nog steeds groeit het aantal mensen dat kampt met burn-outklachten. Onze steeds hogere leef- en werkdruk, stress en vooral het verdwijnen van natuurlijke rustmomenten zijn daar verantwoordelijk voor.’ Van Bergen schildert in haar boek niet alleen deze maatschappelijke context, ze beschrijft ook de fysiologische processen waardoor een mens sluipenderwijs opbrandt. Daarnaast vertelt ze op nogal openhartige wijze hoe ze zelf langzaam maar zeker door een burn-out werd gevloerd. ‘Door deze verschillende invalshoeken biedt mijn boek niet alleen inzicht, maar ook herkenning en troost. Doordat ik bovendien vertel hoe ik na mijn burn-out mijn manier van leven en werken heb veranderd, geeft het aan anderen handvatten voor hún herstel. De omstandigheden waaronder mensen opbranden mogen de afgelopen jaren enigszins veranderd zijn (internet en mobiele telefoon had je nog niet toen het mij overkwam), het proces van geleidelijk jezelf ondermijnen en met een vertroebelde blik ‘domme’ (dat wil zeggen ineffectieve) beslissingen nemen is hetzelfde gebleven.’
Wat is dan het belangrijkste verschil met 15 jaar geleden? ‘De economie is zich steeds turbulenter gaan ontwikkelen. Door deze dynamiek is er nog meer onzekerheid op het gebied van werk, de baan voor het leven is zo goed als verdwenen en in bijna alle sectoren is de werkdruk gestegen. Daarnaast hebben internet en mobiele telefonie het leven ingrijpend veranderd. Niet alleen is de grens tussen werk en privé daardoor verder vervaagd, ook brengen steeds minder mensen hun vrije tijd nog ongestoord door.
Tegelijk zijn er nieuwe wetenschappelijke inzichten. Pas nu in ons leven rust geen vanzelfsprekendheid meer is, ontdekken wetenschappers hoe belangrijk rust is voor onze gezondheid.’
En over 15 jaar? Hebben we de les dan wel geleerd? ‘Je mag hopen dat de recente wetenschappelijke inzichten leiden tot ander gedrag. Dat mensen beseffen dat rust net zo belangrijk voor hun gezondheid is als bijvoorbeeld vitamine C. Dat ze daarom niet alleen voldoende groente en fruit eten, maar ook bewust voor vertraging, rust- en denkpauzes zorgen. Wanneer ons leef- en werkpatroon op die manier zou veranderen, is een boek als De lessen van Burn-out over 15 jaar niet meer nodig. Maar het is waarschijnlijk naïef om op zo’n gedragsverandering te hopen. Je moet vrezen dat door mondialisering, de neoliberale moraal en hyperconnectiviteit (via internet altijd overal en altijd bereikbaar) mensen een nog gejaagder leven gaan leiden dan ze nu al doen. Dat zou een boek als De lessen van burn-out alleen maar urgenter maken.’
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
