De prijs van alles, en de waarde van niets

Nee, integendeel. De prijs van alles, en de waarde van niets is niet het zoveelste boek met aanbevelingen en tips waarmee je morgen meteen aan het werk kan. Het is een boek dat je vanaf de eerste pagina aan het denken zet. En wel heel erg fundamenteel. Als een knikker in een pinball-automaat word je met citaten en uitspraken van schrijvers en filosofen,die op het eerste oog geen enkel verband vertonen,  alle kanten op geslingerd. Elke paragraaf van dit uit drie hoofdstukken bestaand boek bevat wel een haakje waar je denken aan vast blijft zitten. Vooral voor managers die diepere lagen bij zich willen aanboren is het boek een uitdaging.

Zingeving

Al meteen in het voorwoord wordt duidelijk dat dit geen gewoon boek is, maar een boek dat in de traditie van het postmodernistisch denken een aantal cruciale vragen stelt. Een van de vragen is hoe je als manager nog zingeving en richting kan geven in een wereld die steeds complexer wordt, in sterke mate gefragmenteerd is en die wordt gekenmerkt door twijfel en relativering. In de huidige samenleving lijkt iedereen in zijn eigen bubbel te leven. De economie heeft alles wat van waarde is gereduceerd tot koopwaar. We weten inmiddels de prijs van alles, maar de waarde van niets. Grote verhalen en grote idealen zouden hebben afgedaan omdat ze geen antwoord meer geven op de uitdagingen van vandaag. Maar hoe dan toch te komen tot zingeving en richting? Het is deze vraag die het hele boekje sluimerend onder de oppervlakte blijft en waarop de auteur, die opgroeide met de principes van de Verlichting, al zoekende een antwoord probeert te vinden.

Humanisme

De werkelijkheid reduceren tot louter economische financiële principes is gevaarlijk, zo zegt Van de Voort. De werkelijkheid louter emotioneel intuïtief duiden evenzeer. Ook de maakbaarheid van de samenleving, gebaseerd op vooruitgang, gelijkheid en rechtvaardigheid, biedt volgens Van de Voort geen antwoord meer. Deze manieren van beschouwen van de werkelijkheid missen een relativerende kijk en een gezond perspectief op eigenheid en diversiteit. Het probleem van onze tijd is volgens Van de Voort dat er geen overtuigend positieve manieren meer lijken te zijn om actief tot een humanistische manier van leven te komen. En toch is juist het humanisme volgens Van de Voort de stroming die opnieuw hoop en licht kan bieden. Het humanisme is niet dood, zo laat Van de Voort tussen de regels door weten.

De ander

Aan het slot van het meanderende De prijs van alles, en de waarde van niets wordt uitgebreid ingegaan op een roman van de  Tsjechische schrijver Patrik Ourednik. In deze in 2001 gepubliceerde roman, 'Europeana. Een zeer korte geschiedenis van de twintigste eeuw', wordt de lezer getrakteerd op talloze feiten en feitjes over de geschiedenis van Europa. Volgens Van de Voort kan het boek van Ourednik worden gezien als een bijtende deconstructie van het historisch geheugen. Tal van bizarre  en ontroerende gebeurtenissen die de vorige eeuw hebben getekend en gekleurd passeren de revue. Zonder commentaar en zonder oordeel wordt de een na de andere gebeurtenis aan elkaar gekoppeld. En hoewel het humanisme er op verschillende pagina's behoorlijk van langs krijgt, zijn in de beschrijving die Ourednik van datzelfde humanisme geeft ook krachtigste lichtpuntjes te vinden. Met name van de 'warme' kant van het humanisme (solidariteit, aandacht, zorg) verwacht Van de Voort veel. Vertaald naar de manager wordt, zoals hij het in het slothoofdstuk zegt, vooral moed gevraagd om 'de ander' serieus te nemen. Daarmee laat Van de Voort zien dat vooral in het denken van de Franse filosoof Levinas (die de hartstocht voor de ander centraal stelt) de oplossing te vinden is voor de bloedarmoede van het huidige denken.

Dave van Ooijen studeerde tussen 1979 en 1985 sociologie en politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde twee keer 'cum laude' af; bij de vakgroep Toegepaste Sociologie en de vakgroep Internationale Betrekkingen. Van 1979 tot 2014 was hij werkzaam bij Vereniging Milieudefensie, de gemeente Amsterdam, Nicis Institute en Platform31. Vanaf maart  2014 is hij raadslid/fractievoorzitter voor de PvdA in de gemeente Castricum. Sinds 1 juli 2017 is hij strategisch adviseur bij de gemeente Den Haag op het gebied van sociale zaken en werkgelegenheid. Zijn blogs, artikelen en recensies verschijnen (op persoonlijke titel) onder meer op zijn website.