Toen ik een bevriende topvrouw vertelde dat ik dit boek aan het lezen was, was haar spontane reactie:’Zucht, is zo’n boek nou nog nodig? Kunnen we het niet gewoon gaan doen?!’ Mijn respons was dat het inderdaad ongelofelijk is dat zoiets nog steeds nodig is. Dat is dan ook het enige minpunt aan het boek, dat het nog niet overbodig is.
Bij waarom het, nog steeds niet, vanzelfsprekend is dat vrouwen aan de top terecht komen, staat de schrijfster aan het begin van het boek stil. Maar niet te lang hoor, dit is geen boos boek. Het is een praktisch boek. Een inspirerend boek. Een boek waarin je sommige adviezen herkent omdat je ze al toepast en sommige tips je een heel nieuwe invalshoek geven waar je nog niet bij stil had gestaan.
Wat me aanspreekt aan het boek is de adviezen en verhalen van topvrouwen en van vrouwen op weg naar die top. Met reflectievragen en veel tips. Voor iedereen zit er wel wat tussen. Verder is het ook, zoals we van uitgeverij Thema gewend zijn, een mooi vormgegeven boek dat overzichtelijk is. Je kunt het van voor tot achter doorwerken, maar het nodigt ook uit om kris kras te bladeren en af en toe een stukje te lezen om je op frisse ideeën te laten brengen.
Het boek sluit af met advies over wat te doen als je dan aan die top gearriveerd bent. Hoe handhaaf je jezelf daar krachtig en authentiek? Hoe help je anderen omhoog? Fijn dat daar ook aandacht voor is, want waarom wil je ook alweer naar die top? Zonder dieper liggende drijfveer om een mooie bijdrage te leveren, wordt het een ego-gedreven doel. En die doelen vervullen niet echt.
Waar mijn handen gingen jeuken om nog wat advies toe te voegen, was bij de tips voor non-verbale communicatie. Vanwege mijn expertise in ‘belichaamd leiderschap’ sta ik te trappelen mensen leren hoe ze zowel krachtig als in verbinding kunnen zijn. Het lijkt bijvoorbeeld best lastig om tips als ‘praat met een lage stem’ te combineren met de kern-boodschap ‘wees authentiek’. Dat kan wel degelijk, maar hoe je dat doet wordt niet meteen duidelijk.
Dit is natuurlijk ook de grootste paradox waar vrouwen mee te kampen hebben. Als ze helemaal zichzelf zijn lopen ze het risico minder serieus genomen te worden. Niet expres, maar omdat we collectief en onbewust nog steeds leiderschap gelijkstellen aan de meer mannelijkere eigenschappen. We weten al dat dat niet klopt, dat diversiteit belangrijk en winstgevend is, maar onbewuste overtuigingen zijn zeer sterk.
Het nadeel van onbewuste overtuigingen over leiderschap is dat je niet in de gaten hebt dat je discrimineert. Rationeel sta je volledig achter diversiteit en vrouwen aan de top, maar in je keuzes beïnvloeden die oude verwachtingspatronen je nog steeds. Het probleem van weinig vrouwen aan de top is dus niet enkel op te lossen vanuit vrouwen zelf. We moeten ook systemische oplossingen blijven implementeren. Zoals sollicitatiebrieven gender-neutraal en etnisch-neutraal maken. Niet omdat we moedwillig discrimineren, maar juist omdat we er niks aan kunnen doen dat we discrimineren.
Annette Onrust heeft er, terecht denk ik, voor gekozen het boek te richten op de ambitieuze vrouw die naar de top wil. Hierdoor laat ze de systemische problemen en mogelijke oplossingen voor (te) weinig vrouwen aan de top buiten beschouwing.
Een belangrijk systemisch punt dat ik wil noemen is dat wijdverbreide idee dat vrouwen fulltime (en meer) zouden moeten willen werken. Het feit dat weinigen dat doen, zegt misschien meer over hoe belachelijk dat idee is, dan over de wil van vrouwen om topfuncties te bekleden. Als topfuncties ook in normale werktijden en in duo-banen zouden kunnen, zoals in bijvoorbeeld Scandinavische landen, weet ik zeker dat er ineens een stuk meer vrouwen in de rij staan om die functies te bekleden.
Toen ik opgroeide (in de tijd van ‘Thea studeert techniek’) was ik in de veronderstelling dat het geregeld was. Dat feministen wel op konden houden met boos doen. We hebben toch gelijke kansen? Ja gelukkig wel. Wettelijk dan. Het duurde meer dan 20 jaar voor ik erachter kwam dat die gelijke kansen alleen wettelijk zijn, maar nog niet doorgedrongen in onze cultuur. Er is dus nog steeds behoefte aan een boek als dit.
Bedankt Annette, voor het schrijven van zo’n inspirerend, mooi en praktisch boek. Een boek dat de soms pijnlijke realiteit niet uit de weg gaat, zonder boos of belerend te doen. Een boek dat een mooi kado is aan jezelf en aan de high potentials in je omgeving.
Anouk Brack geeft training en coaching in leiderschapsontwikkeling in binnen- en buitenland, online en offline. Ze is als eerste in Nederland volledig gecertificeerd in Leadership Embodiment. Ze werkte meer dan 15 jaar aan de Wageningen Universiteit, richtte een stichting op voor integraal leiderschap voor duurzaamheid, en is mede-oprichter van The Centre for Embodied Wisdom. Ze is de auteur van De verborgen dimensie van leiderschap.
Over Anouk Brack
Anouk Brack is auteur van succesvolle managementboeken, geeft internationaal trainingen in leiderschapsontwikkeling, is executive coach en begeleidt teamtrajecten met haar organisatiebloei-methode. Brack schreef verschillende boeken.
