Toch is het filosofisch zo interessant en prikkelend dat ik het iedereen kan aanbevelen die zijn kijk op de wereld rigoureus wil veranderen. Ik leg hieronder uit waarom.
Het boek begint met een kleine geschiedenis van gevaren voor de mens: de zwarte dood, oorlogen, hongersnood en andere bedreigingen. Met feitjes weet Harari alvast een nieuwe werkelijkheid neer te zetten. Zo is suiker inmiddels gevaarlijker dan buskruit. Ook trekt Harari onze ontwikkeling en welvaart in twijfel. Waar houdt het op? Waarschijnlijk zullen we in de (nabije) toekomst onsterfelijkheid, geluk en goddelijkheid nastreven. Het leven kan waarschijnlijk flink verlengd worden. Doodgaan kan natuurlijk nog steeds. Wordt doodgaan straks een keuze? Wat is het effect hiervan op relaties en families? Of wellicht voor mijn werk nog wel interessanter, wat doet dit met organisaties? Hoe zijn zij dan ingericht en hoe bewegen en ontwikkelen mensen zich hier dan binnen? Hoe verhouden zij zich tot algoritmes en robots? Deze laatste vraag komen we natuurlijk tegenwoordig ook al veel vaker tegen.
Harari zoekt de verbeelding op en legt veel verbanden met het verleden of hoe we ons als mensheid tegenover zaken verhouden. Zo vergelijkt Harari onze relatie met algoritmen en robots met onze relatie met dieren. Wij vinden onszelf superieur, zonder dat hier echt een aanwijsbare objectieve reden voor is. Harari zet dan ook een plaatje van een Farao en Elvis naast elkaar. De gelijkenis is zichtbaar aanwezig, er zijn geen grote verschillen tussen de goden van vroeger en popsterren van nu. Het boek is daardoor verrassend en werkt bijna geestverruimend.
In het boek zijn geschiedenis en de toekomst prachtig verweven. Hiermee is het een filosofisch en geschiedkundig meesterwerk dat mijn kijk op de wereld echt heeft veranderd. Ik geloof dat we langzaam (of misschien wel sneller dan we denken) bewegen naar een nieuw tijdperk. Een tijdperk waarin staten geen systemen meer zijn om veiligheid en ordelijkheid te bieden, maar om het geluk en welzijn van individuele burgers te vergroten. Hetzelfde geldt voor organisaties. Dit worden meer en meer plekken waar mensen langere tijd van hun werkzame leven zullen doorbrengen. Hierdoor is werk geen noodzaak meer, maar een manier van zelfexpressie. Robots en algoritmes vervangen het werk waar jij geen ‘zin‘ meer in hebt of bepalen zelfs voor jou dat dat geen taken meer voor mensen zijn. Zij hebben de controle over ons overgenomen.
Over Marthe van der Molen
Marthe van der Molen is organisatie-adviseur bij Meauve Veerkrachtig Veranderen. Ze helpt organisaties veerkrachtiger en succesvoller te worden door teams en leiders te versterken. Hierbij maakt ze gebruik van veranderkunde, positieve psychologie en werkgeluk.