21 lessen vooor de 21ste eeuw - 'Een fantastisch boek'

De boeken Sapiens en Homo Deus van de schrijver Yuval Noah Harari zijn inmiddels wereldwijde bestsellers. Harari wordt veel geroemd om zijn opvallende open en toegankelijke manier van schrijven waarmee je zijn redeneringen goed kunt volgen. Het boek 21 lessen voor de 21ste eeuw is hierop geen uitzondering!

Waar begin je met een recensie van een van de meest fascinerende boeken die je het afgelopen jaar gelezen hebt? Met een feitelijke beschrijving, dat het boek 390 pagina’s, opgedeeld is 5 vijf delen of meer algemeen: dat het boek zeer lekker leest, je aanzet tot denken en nieuwe inzichten verschaft? Het laatste is natuurlijk het meest belangrijk, en daar zou deze recensie dan ook over moeten gaan. Het boek stipt actuele thema’s aan, deze worden uitgediept en voorzien van andere invalshoeken. Die invalshoeken zijn het mooie aan het boek, de schrijver beschrijft ze zodanig dat ze erg logisch lijken waardoor je meegaat in zijn redenering en er geen speld tussen te krijgen is. Toch wijken ze af van de huidige denkbeelden, waardoor je toch aan het eind van het hoofdstuk het idee krijgt dat er iets gebeurd is in jezelf waardoor je anders tegen zaken aankijkt.

Een mooi voorbeeld hiervan is terrorisme, zoals beschreven in hoofdstuk 10 ‘Geen paniek!’. Hierin laat de schrijver zien hoeveel mensen nu eigenlijk overlijden als gevolg van terrorisme, hoe zich dat verhoudt ten opzichte van bijvoorbeeld vliegtuigongelukken en bepaalde ziektes. Dan concludeer je eigenlijk dat met name de angst zaaien het doel is van terroristen en dat er feitelijk helemaal niet zoveel mensen aan terrorisme overlijden. Dit terwijl heel Nederland in angst leeft omdat 9 mensen zijn opgepakt met plannen voor een aanslag. Precies het doel bereikt wat de terroristen willen…

Toch maar iets over de opbouw van het boek. Zoals gezegd bevat het boek 5 delen en 21 hoofdstukken, elk hoofdstuk bevat een les, gericht op de 21ste eeuw. Het voorwoord begint gelijk pakkend, de eerste zin is: ‘In een wereld die overspoeld wordt met irrelevante informatie is helderheid macht’. Met al het fakenieuws, informatieoverload via internet en andere social media is dit een actueel statement. Wat is de waarheid? De schrijver probeert in zijn lessen alles in perspectief te plaatsen en ons zijn versie van de waarheid mee te geven.:

Deel 1 van het boek gaat over technologische uitdagingen, met als onderwerpen onder andere Artificial Intelligence en Big Data. Volgens Harari is technologie, en met name biotech en infotech, de grootste uitdaging van onze tijd. Hoe gaan we om met de toepassingen van artificial intelligence en hoe zorgen we als mensheid dat we in control blijven? Zeker is dat AI ons leven totaal gaat veranderen.

Politieke uitdagingen zoals nationalisme, religie en immigratie is onderdeel van deel 2. Deze onderwerpen verdelen de mensheid, waardoor zij niet goed in staat is om te reageren op de ontwikkelingen van de technologie. Terwijl in essentie de verschillen helemaal niet zo groot zijn, en we door wat meer acceptatie veel beter samen kunnen werken. Het is namelijk belangrijk om de kloof tussen online en offline te dichten, om communities te smeden die alle aspecten afdichten en die onafhankelijk van religie, nationaliteit et cetera is. Ook nationalisme beperkt ons in het redden van de wereld tegen het prangende milieuvraagstuk. Ieder voor zich gaat ons onvoldoende snel helpen.

Deel 3 raakt een ander actueel thema: hoop en wanhoop. Dit gaat onder andere over terrorisme, nederigheid en secularisme. Belangrijk advies van Harari is om onze angsten onder controle te houden en iets meer nederigheid te betrachten als het om onze eigen opvattingen gaat. Oftewel wees rationeel in de angsten, terrorisme is een relatief beperkte bedreiging. Interessant is ook het hoofdstuk ‘onderschat nooit de menselijke stupiditeit’. Waarom beginnen we oorlogen terwijl we weten dat niemand er beter van wordt?

Wat is de waarheid? Tegenwoordig hebben we veel nieuws over nepnieuws. Denk alleen maar aan de situatie in Amerika, waar Trump alles wat negatief over hem is wegzet als nepnieuws. Daarnaast gaat Harari in op onwetendheid. Hoe meer mensen weten, hoe meer we ook weten wat we niet weten..

Het laatste deel sluit positief af, gaat over veerkracht. Uitgangspunt is een bekende, verandering is de enige constante. Dit deel gaat over zingeving en meditatie. Harari geeft het advies om veel te investeren in onderwijs, om mensen bekend te maken hoe ze de juiste informatie kunnen zoeken. Met deze informatie kunnen we onze eigen verhalen creëren over het leven. Deze hoofdstukken zijn doorspekt met veel praktijkvoorbeelden die perfect aanduiden wat de schrijver bedoeld.

21 lessen voor de 21e eeuw bevat wat mij betreft ook echt 21 inzichten en lessen voor de toekomst. De manier van schrijven van Harari zorgt ervoor dat je aandacht blijft bij de beschreven onderwerpen. Na elk hoofdstuk word je aan het denken gezet, voordat je weer gegrepen wordt door het volgende hoofdstuk. Dit zorgt er dan ook voor dat je lang kunt genieten van het boek… Per saldo een fantastisch boek, dat wederom een bestseller zal worden. Ik ben van plan om het boek er over 5 tot 10 jaar weer eens bij te pakken en dan te kijken in hoeverre de schrijver gelijk heeft met zijn lessen en inzichten! Een aanrader voor elke in de toekomst geïnteresseerde lezer, waarbij dit boek in geen enkele boekenkast zal misstaan.

Jan Hoogstra is zelfstandige, IT-consultant. Hij voert opdrachten uit op het gebied van beoordeling en advisering over IT-gerelateerde onderwerpen in de zorgbranche. Zo is hij programmamanager, projectmanager en adviseur op het gebied van bijvoorbeeld IT-strategie en pakketselecties.