Broken business - 'Een supernuttig boek voor poortwachters en managers'

Uitzoeken, herstellen, voorkomen, dat is je aanpak, volgens dit praktische boek. En ook je bedrijfsstrategie moet op de schop!

Het eind 2018 gepubliceerde boek Broken Business van José Hernandez is opgedragen aan……alle klokkenluiders! Moedige mensen, volgens de auteur, die vaak hun carrière op het spel zetten omdat ze het juiste willen doen. Helden die het goede voorbeeld geven! Bij helden horen schurken, dat zijn de charismatische stermanagers, die uitstekende resultaten behalen maar integriteit daaraan ondergeschikt maken. Dat merk je aan kleine problemen, die onbelangrijk schijnen. Maar een grote fraude of crisis is nooit toeval, nooit een ‘perfect storm’ maar een combinatie van ‘kleine problemen’ die niet aangepakt worden en een complexe omgeving.

Het boek bestaat uit drie delen. Het begint met ‘het probleem’ waarin een fictief bedrijf ten tonele wordt gevoerd. Het gaat eerst prima met dit bedrijf, maar een jaar later zit het in een grote crisis. Deze casus is heel herkenbaar, als je het leest beginnen de alarmbellen al te rinkelen zonder dat het een karikatuur wordt. Het duurt even voordat de casus ook echt gebruikt wordt, maar dan merk je dat je je zo hebt ingeleefd in het fictieve bedrijf dat het prima als voorbeeld werkt voor te nemen acties. Knap gedaan.

Het tweede deel betreft de oplossing, waarin in 7 stappen wordt aangegeven hoe je omgaat met een schandaal. Eerst het herstel: onderzoeken, saneren en omgaan met justitie of andere partijen. Met name dit laatste onderwerp is vrijwel volledig opgehangen aan de situatie en wetgeving in de VS. Hoe meer je meewerkt, hoe beter je er als bedrijf vanaf komt. De VS kent ook een ‘voorwaardelijke’ straf voor frauderende bedrijven. Een interessant gegeven, het maakt nieuwsgierig hoe dit in de Nederlandse praktijk werkt. Overigens is dit boek vrij stevig gebaseerd op de zakenwereld in de VS: het duurde even voordat ik doorhad dat de auteur in zijn beschrijvingen en aanbevelingen uitgaat van een one-tier board, vertaald als Raad van Bestuur, die de CEO kan ontslaan.

Na het herstellen komt de fase van voorkomen, met een ethiek- en compliance programma, cultuurverandering en heroriëntatie op de strategie. De auteur is hier heel stellig in zijn mening dat een decentraal aangestuurde onderneming veel vatbaarder is voor integriteitsschandalen dan een centraal aangestuurd bedrijf.

Heel aardig in dit deel is het lijstje ‘Don’ts’ wanneer je als bedrijf beschuldigd wordt van fraude of wangedrag of als er misstanden aan het licht komen: 1. Onthoofd niet direct de boodschapper. Waar rook is, is vuur. 2. Bagatelliseer het niet. Delegeer niet met ‘los het op’, maar zorg dat je (als CEO) de feiten te weten komt. 3. Leg het probleem niet neer bij je jurist die ontkenningen moet formuleren. Onderzoek met behulp van je poortwachters (boekhouding, interne controle, internal audit, compliance en inkoopafdeling) en zoek het ook tot op de bodem uit. 4. Zeg niet: bewijs het maar. 5. Doe niet alsof er niets aan de hand is. Het is belangrijk dat al je personeel merkt dat dit prioriteit heeft. Zet externe onderzoekers in die geen last hebben van loyaliteiten of andere prioriteiten. 6. Denk niet dat het een rotte appel is. Meestal is de mand rot. Bij een fraude zijn vaak meerdere mensen betrokken, werkt het systeem eraan mee. 7. Laat het niet ‘lokaal’ afhandelen. Dat zal vaak de ‘stermanager’ zijn, die het onderzoek zal frustreren.

Het derde deel tenslotte is superkort en gaat over leiderschap.

Het boek is overzichtelijk ingedeeld en prettig geschreven met erg veel voorbeelden, niet alleen uit de casus maar ook uit de eigen praktijk van de auteur en uit openbare bronnen. Die zijn vaak erg illustratief en overtuigen daarom direct.

De auteur haalt in het onderdeel ethiek en compliance het schandaal van Wells Fargo aan. Daar waren creditcardrekeningen geopend voor, maar niet door, klanten. Wells Fargo reageerde op het schandaal door 5300 (!) lage medewerkers bij allerlei lokale vestigingen te ontslaan. 5300 rotte appels? Waarom fraudeerden al die mensen?  Doordat het target ‘eight is great’ was: per klant moesten er 8 producten worden verkocht. Onhaalbaar. In de Senaat werd de CEO beschimpt om zijn laffe leiderschapsstijl, niemand van de topmanagers nam verantwoordelijkheid, of werd door hem verantwoordelijk gehouden voor de eight-is-great strategie.

De voorbeelden uit de eigen praktijk zijn natuurlijk geanonimiseerd: ‘een Europese retailer’…’een groot Duits ingenieursbureau’…’een van mijn klanten’...Grappig is om dan in het dankwoord te lezen welke klanten de auteur specifiek bedankt voor de leerzame samenwerking: Ahold, SNC-Lavalin, Telia…, en te denken: Zou het…?

Broken business is een supernuttig boek voor ‘poortwachters’ (financiën, interne controle, etc) en voor managers, met name als die te maken hebben met zakendoen in de VS. Daarnaast steekt het een stevig hart onder de riem voor (potentiële) klokkenluiders. Bijna tot vervelens toe wordt hun waarde voor de organisatie benadrukt, hoe onaangenaam hun persoonlijkheid ook is (!)

Elly Stroo Cloeck is specialist op het gebied van GRC en Internal Audit. Daarnaast schrijft ze samenvattingen en recensies van managementboeken. Ze ontving dit boek van Managementboek.nl om te recenseren.