Na het lezen van Liegen met cijfers ben je weer scherp

Overal om je heen zijn tegenwoordig statistische cijfers die commercieel gebruikt worden. Daarmee kun je goed liegen. De leugens worden in dit boek ontmaskerd. Het is toegankelijk geschreven met eenvoudige en praktische voorbeelden.

Het boek helpt je om een kritische vragensteller te worden. De hedendaagse manager die veel met data van doen heeft, heeft hiermee een waardevol boekje in handen. Maar ook de ‘gewone’ burger wordt geholpen bij het doorzien van cijfermatige nieuwsberichten. Het boek leert je verder dat onderzoek doen moeilijk is. Het laat zien hoe je bij alle onderzoeksuitkomsten vraagtekens kan zetten. Tijdens het lezen vroeg ik mij regelmatig af: Is er nog wel iets waar?

Hoofdstuk één behandelt de fouten die er (bewust) gemaakt worden met een steekproef. Het legt uit waar je op bedacht moet zijn wanneer de resultaten worden gepresenteerd. Interessant vond ik de drie niveaus van een steekproef. Hoofdstuk twee behandelt de trukendoos die wordt toegepast met de gemiddelde, mediaan en modus. Schokkend om te lezen. Je kan alleen maar hopen dat er tegenwoordig zorgvuldiger mee wordt omgesprongen. Hoofdstuk drie helpt je herinneren dat je bij het beoordelen van onderzoeksresultaten goed naar de kleine letters moet kijken. Wees op je hoede als er geen steekproefomvang of significantieniveau wordt vermeld. Hoofdstuk vier gaat erover dat iets pas een verschil is als het verschil maakt. Soms wordt er veel poeha gemaakt over een verschil dat wiskundig gezien aantoonbaar bestaat, maar dat zo klein is dat het eigenlijk betekenisloos is. Hoofdstuk vijf laat zien wat er gebeurt wanneer er een deel van de grafiek wordt weggelaten of visueel is bewerkt. Verbazingwekkend hoe snel je daar overheen leest. Hoofdstuk zes laat zien hoe een betekenisloze grafiek om te zetten is in visuals waardoor het een bijzondere en nieuwswaardige uitkomst wordt. Hoofdstuk zeven beschrijft dat je door iet anders te tonen, toch de suggestie kan wekken dat jouw oplossingen, of resultaten kloppen. Dit gebeurt middels het semi verwante cijfer. Middels indrukwekkende grafieken en andere cijfers wordt zand in de ogen gestrooid. Hoofdstuk acht stelt op eenvoudige wijze het oorzaak en gevolg dilemma aan de kaak. Hoe zat het ook alweer met correlaties en causale verbanden? Het laat zien dat oorzaak en gevolg soms van plek verwisselen of de variabelen zijn tegelijkertijd oorzaak en gevolg. Een ander effect kan zijn dat de correlatie afneemt naarmate de data toeneemt. Of soms lijkt er correlatie te zijn, maar zit de verklaring in de veranderende tijden. Op die manier staat het boek vol met tips en verklaringen over cijfers en andere statistische zaken. Erg interessant!

Het afsluitend hoofdstuk geeft advies over hoe je te wapenen tegen de cijfermanipulatie, op basis van vijf vragen: Wie zegt dat? Hoe weten ze dat? Wat ontbreekt er? Wie is er van onderwerp veranderd? Klinkt het logisch?

Liegen met cijfers is waardevol voor mensen die zelf aan de slag willen met het manipuleren middels cijfers. Het is daarnaast een interessante les en wake-up call over hoe eenvoudig men met cijfers en andere statistieken een andere voorstelling van zaken kan presenteren. Het is niet zozeer nieuwe informatie, maar wel zaken waar je in het dagelijks leven niet bij stil staat en daarom goed dat het in een boek helder uiteen wordt gezet. Na het lezen van Liegen met cijfers ben je weer scherp. Relevant voor alle professionals en andere geïnteresseerde. Conclusie van het boek is dat statistiek, ondanks haar wiskundige aard, eerder een kunst is dan een wetenschap. Met statistiek kun je de feiten op talloze manieren verdraaien, zonder te liegen. De keuze voor de methode is een subjectief proces. Je blijft als lezer uiteindelijk achter met de vraag of het in afgelopen 65 jaar iets verbeterd is, dat zal toch wel.…