Wat communiceren betekent van Frank Regtvoort bestaat uit een soort filosofisch verhaal, afgewisseld met praktijksituaties en tweegesprekken. Volledig geschreven uit de eigen ervaring van Frank Regtvoort blijkbaar, want nergens verwijst hij naar enige bron die gebruikt is. De schrijfstijl is wat bombastisch met af en toe een leuke vondst. Iedereen doet het, maar toch zijn de begrippen communiceren en communicatie ongekend. Voor de meeste mensen klopt dat wel: die hebben het veelvuldig over communicatie zonder goed te weten wat het is. Als ze erover praten, gaat het over het resultaat, het gevolg van communicatie. Over communiceren zelf gaat het nooit, want wat valt daarover te zeggen als je niet weet wat het is? Erger is dat dit volgens Regtvoort ook opgaat voor communicatieprofessionals. Het lijkt wel of met het samensmelten van de oude communicatiemodaliteiten tot één containerbegrip dat alles omvat, de basiskennis over wat communicatie is en vermag ook is verdampt. En reflectie is niet de sterkste kant van onze beroepsgroep.
Kernbegrippen zijn betekenis, betekenisdrager en context. Communiceren is volgens de auteur de betekenis die een unieke context aan een betekenisdrager geeft. Communiceren is in essentie het kenbaar maken van betekenissen, en niet - zoals velen nog altijd denken - het maken van communicatiemiddelen (de betekenisdragers). Regtvoort gebruikt zijn essay ook om enkele ergernissen in de nadagen van zijn carrière nog eens te spuien, zoals de onontwarbare kluwen van communicatiewerk en functiebenamingen, of het uitblijven van een body of knowledge voor communicatie. Organisaties hechten veel belang aan communicatie, maar wat ze van communicatieprofessionals vragen, blijft diffuus. Een vervolg op het voorgaande: communicatie is belangrijk, maar niet het gesprek voeren waar het dan over gaat. In het derde deel lijkt de auteur te ontsporen in zijn eigen gefilosofeer. Dat is jammer, want hij slaagt er goed in om aan te sporen na te gaan denken over de vraag wat communicatie nu is, over het belang van context, en dat het over meer gaat dan communicatiemiddelen maken. Soms ontlokt hij een glimlach en dan weer boosheid. Het essay is bedoeld om na te denken over en te reflecteren op communicatie, om vervolgens duidelijke keuzes te maken. Prima doelen op zich, maar een goede blog had meer effect kunnen bereiken.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.