Het is donderdag 2 oktober 2008 als de top van ING op audiëntie is bij minister van Financiën Wouter Bos en de president van de Nederlandse bank Nout Wellink. Het gaat niet goed met ING, helemaal niet goed. De bank dreigt meegezogen te worden in de financiële crisis na de val van Lehman Brothers.
Met deze onheilspellende introductie start Roel Janssen zijn spannende relaas over de bestaanscrisis van de wereldwijd opererende bank-verzekeraar ING. Op dat moment was ABN AMRO al ten prooi gevallen aan de roofzucht van drie Europese banken die van plan waren de buit onderling te verdelen. De afloop is bekend. Om te voorkomen dat mensen massaal hun spaartegoeden incasseren en andere banken meegesleept worden in de val, besluit Bos overhaast tot nationalisatie ABN AMRO over te gaan.
Het bezoek van ING aan het ministerie van Financiën is het startpunt van maandenlange onderhandelingen en verschillende ingrijpende maatregelen om ING overeind te houden.
Als een ingewijde en geroutineerde gids begeleid de journalist Roel Janssen de lezer door de opeenvolgende ontwikkelingen in het zich ontvouwende financiële drama.
Op een begrijpelijke manier doet hij uit te doeken hoe banken, hypotheekverstrekkers en investeringsmaatschappijen elkaar, en zichzelf, voor de gek houden en opzwepen met allerlei exotische en ingewikkelde beleggingsconstructies. Deze orgie van astronomische winsten en ongekende bonussen pakt, zowel voor de bankiers als veel van hun klanten, verkeerd uit. Wereldwijd gaan banken failliet of blijven alleen met staatsteun overeind. Dit lot lijkt ook de ING-bank beschoren. Door waardevermindering van het enorme pakket aan Amerikaanse huizenhypotheken valt plotseling een groot deel van fundament onder ING weg.
Zowel ING als Bos voelen er niets voor om, na ABN AMRO, nu ook tot nationalisatie van ING over te gaan. Janssen lijkt aan tafel te zitten als de hoofdrolspelers in het drama onderhandelen over de maatregelen die nodig zijn om de meest rampzalige scenario's te voorkomen. Hij schetst hoe topambtenaren wekenlang, dag in dag uit, bezig zijn de details en impact van de financiële constructies en risico's te achterhalen. Hoe topbestuurders van de ING met de pet in de hand bij de overheid aankloppen voor steun en, ingegeven door angst en trots, al te veel inmenging van deze zelfde overheid op afstand proberen te houden. Uiteindelijk is het Eurocommissaris van mededinging Neelie Kroes die de bank op de knieën krijgt. De trotse bank en erfopvolger van de ooit zo solide en deugdzame Postbank, moet diep door het stof. De Nederlandse overheid krijgt een flinke vinger in de pap door voor te schrijven hoe de bank haar eigen financiële huishouding moet saneren. Medewerkers van ING noemen zichzelf al gekscherend ambtenaren.
Wie kwaad wil kan zeggen dat het boek van Roel Janssen als mosterd na de maaltijd komt. Maar niets is minder waar. Het bouwen van luchtkastelen is van alle tijden en alle markten. En een waarschuwing als De afrekening is zeker op zijn plaats nu ook grote Internetspelers als Facebook en Apple zich op de financiële dienstverlening dreigen te storten.
Over Jan Boerstra
Jan Boerstra is senior organisatieadviseur en projectleider bij de provincie Flevoland.
