Stel, je hebt vaak een lekke band. Dan leer je steeds beter bandenplakken. Of je gaat op onderzoek uit, en leert dat er iedere keer glas op je route ligt. Dan haal je regelmatig glas weg en voorkomt zo een lekke band. Of je onderzoekt nog verder en leert dat bij een kroeg op jouw route regelmatig met glazen wordt gesmeten. Dan zorg je dat de horecaman plastic gebruikt op z'n terras. Single, double en triple loop leren in een notendop. Dit leren, in feite een root cause analyse doen, heb je nodig om te verbeteren en dat doe je met de bekende PDCA (Plan-Do-Check-Act) methode van Deming.
Wat is datacratie? Vergelijk het met democratie: geleid door het volk, en bureaucratie: geleid door het bureau. Datacratie is dus simpelweg geleid door data. In dit boek is de PDCA datacratisch ofwel datadriven ingericht.
In deel I van het boek vinden we onder andere de uitleg van de traditionele PDCA cirkel, de voordelen van Datacratisch werken, de drie niveaus van leren en root cause analyse.
Zo'n datacratisch voordeel is bijvoorbeeld feedback krijgen. Mensen hebben terugkoppeling van hun zintuigen: hand te dicht bij het vuur: au! Organisaties en managers hebben geen zintuigen, ze zijn senseless. Om doorlopend en direct feedback over de prestaties van de organisatie te krijgen, is data nodig. Die data maken het ook mogelijk om te lokaliseren waar precies een probleem zich voordoet, en dat geeft weer de mogelijkheid om enkele specifieke personen of teams aan te pakken, in plaats van de hele organisatie met extra toezicht of compliance maatregelen op te zadelen. Niets zo demotiverend om regels opgelegd te krijgen als je niets fout doet.
In deel II wordt de datacratische PDCA geïntroduceerd. Hierbij wordt de P van Plan uitgebreid met Passie; de D van Do met Data, de C van Check met Conscious Control en de A van Act met Autonomy.
- Bij Plan en Passie wordt ingegaan op het doel van de onderneming, de oorspronkelijke passie van de oprichters, de missie en strategie, KSF-en en KPI's. Dat zijn best veel onderwerpen, waardoor de diepgang beperkt is. Waarom Passie? Alle verandering start met een passie om het anders te gaan doen en hier vloeit een plan uit voort. Om te veranderen motiveer je mensen niet met een plan, maar wel met een droom, met passie. Dat klopt, maar heeft weinig met data te maken.
- In Do en Data gaat het erom je activiteiten met data (bij) te sturen. Het uitgangspunt is transparantie: iedereen op de werkvloer heeft toegang tot de data, ziet dus de impact van zijn werk en kan zelf bijsturen. Daar is geen manager meer voor nodig en dus kunnen hele managementlagen verdwijnen. Dit punt wordt veel, tot vervelens toe, herhaald, door het hele boek heen. Interessant is het onderdeel over datavisualisatie en -analyse, van staaf- en bellendiagrammen tot neurale netwerken en predictive analytics.
- In Check en Conscious Control gaat het om dieper leren kijken, onderkennen dat er verschillende groepen, subsystemen of problemen, met verschillende data gemonitord moeten worden. Zo kun je beter maatwerk leveren aan de klant, maar ook beter voorspellen en sneller bijsturen.
- Act en Autonomy tenslotte gaat over scenarioplanning, besluiten nemen. Dit hoofdstuk is wat povertjes uitgewerkt, waarschijnlijk omdat Autonomy ook al in de voorgaande hoofdstukken uitgebreid aan de orde is geweest.
Deel III is gewijd aan de implementatie. Hierbij komt bijvoorbeeld Agile aan de orde, hoe je je organisatie om datacratisch werken heen bouwt en de invloed van disruptie.
- Interessant is het datacratische voorbeeld van het productassortiment bij McDonalds. Dat wijzigt dagelijks, soms worden er goedlopende burgers uit het assortiment gehaald. Het (predictive analytics) systeem ziet dan aankomen dat andere burgers misschien nèt populairder gaan worden en wijst daar meer productiecapaciteit aan toe. Zo'n beslissing zou een manager niet snel nemen, hij kan al die data niet combineren. Daarmee is hij dus overbodig.
- Data disrupts: data zorgt voor nieuwe businessmodellen; doe je niet aan data, dan ga je over de kop. Anderzijds, data neemt de functie van een organisatie over, creëert een raamwerk waarbinnen tribes en part-ups ontstaan. Tijdelijke organisatievormen die de vaste organisatie overbodig maken. Conclusie: met of zonder datacratie, de organisatie in haar huidige vorm overleeft het niet.
Het boek is gelardeerd met ‘bouwstenen' die je tips geven om de onderwerpen in de praktijk te brengen. Deze bouwstenen zijn in de bijbehorende website iets verder uitgewerkt. Handig, als de auteur termen gebruikt die je niet kent, zoals de Kano-analyse. Het boek is mooi uitgevoerd met veel (niet allemaal even nuttige) illustraties. Ook staan er een aantal casussen in waarvan de Veiligheidsregio NoordHolland Noord het belangrijkst (en overtuigendst) is. Alhoewel niet superrecent (NHN speelt al voor 2015) is deze heel boeiend en geeft goed het voordeel van werken met data aan.
Denk ik nu ook dat we wel zonder (middle) managers kunnen? Ja. Ben jij er zo een, lees dit boek dan niet.
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
